Tijdens de maanden dat ze bij Hades in de onderwereld verblijft, kwijnt haar moeder Demeter weg van verdriet. Bomen verliezen hun bladeren, alles is kaal. Pas wanneer Persephone weer naar de bovenwereld komt om de helft van het jaar bij haar moeder te zijn, leeft Demeter weer op en gaat alles in de natuur aan het bloeien en uitbotten.
(c) KV
Dit jaar talmde Persephone langer bij Hades dan gewoonlijk. In de onderwereld vallen intense en interessante dingen te leren, zoveel staat vast. Genieten van het fruit heeft niet veel betekenis als je niet weet uit welke bodem het groeide.
Maar nu, eindelijk, is ze er.
Na lange maanden van wachten heeft de kou die aan onze botten knaagde, aan onze krachten vrat en ons humeur uitholde eindelijk zijn banvloek opgeheven.
Voorzichtig, aarzelend zelfs, keren we ons gezicht naar de zon. En we durven weer hopen op langer licht, vreugde, en langzaam ontluikende dromen.
Mijmeringen over goed en slecht, en over een vogel met een kwalijke reputatie
Vroeger dacht ik dat het leven binair was.
Je was ofwel goed, ofwel slecht. Gebeurtenissen waren ofwel goed, ofwel slecht. Goede dingen moest je herhalen, slechte dingen vermijden. Jezelf proberen te verbeteren was iets goeds. Niet werken aan verbetering was iets slechts.
Ik ben moe van het oordelen.
Het is uitputtend, en bovendien: het is niet eens juist.
Gebeurtenissen, gedrag, mensen… zijn gewoon wat ze zijn. Al de rest is ons eigen oordeel daarover: wat wij ervan maken, hoe wij ze tegen het licht van ons persoonlijke waardeschaal houden, hoe wij kiezen om naar ze te kijken en een oordeel over ze uit te spreken.
Ik zou graag een breder en steviger strook land vinden waar een tussenweg loopt. Een nieuw gebied ontdekken dat Neutraal heet. Of: het is wat het is.
(c) KV
Dat is nogal een uitdaging. Een van de sterkste en meest welbespraakte vormen die onze Innerlijke Criticus graag aanneemt, is die van de Rechter. Schat situaties heel snel in en trekt even snel conclusies, oordeelt meteen en schiet met scherp. De Rechter is die stem vanbinnen waarvan we vaak niet eens beseffen dat ze aan het woord is, maar ze regeert een groot stuk van ons leven. Van het mijne toch.
Ik ben nochtans al een hele tijd bedreven om die goeie oude Rechter te herkennen als hij weer eens zijn opwachting maakt. En ik heb stevige vooruitgang geboekt in hem vriendelijk toeknikken maar verder niet te luisteren naar wat hij zegt, of anders zijn woorden niet al te ernstig te nemen. Maar soms kom je toch in situaties terecht waarin een diep stuk van datzelfde oude patroon zich nog eens wil afspelen, en je het hele rondje duiveluitdrijving voor de zoveelste keer nog eens opnieuw mag doen.
(Dat is niets om beschaamd over te zijn. Ik schreef eerder: mensen zijn ajuinen. Afrekenen met onze patronen en pijnen is een werk van laagjes pellen, een voor een.)
Het lijkt er dus op dat ik weer eens in een afpelfase zit.
Ik probeer mijzelf te observeren, de dingen die ik doe, voel en nodig heb, en geen oordeel te vellen. Ik probeer in Neutraal te blijven. Ik sta de dingen toe te zijn wat ze zijn zonder te proberen ze te veranderen.
Wat in de loop van dat proces naar boven komt, is een duet tussen angst en behoefte. De angst om niet goed genoeg te zijn, de behoefte om geprezen of zelfs maar gewoon aanvaard te worden. De angst om gekwetst te worden (of anderen te kwetsen), de behoefte aan veiligheid, en om ergens bij te horen.
Dit zijn gevoelens zo oud als de mensheid zelf, en daarmee bezig zijn, voelt wel eens als waden door diepe, taaie modder.
Maar ik geraak er wel. En als dat niet zo is, is dat ook oké. Kijk, ik leer bij!
(c) KV
De dingen al te veel relativeren is meestal niet zo constructief – je durft nogal eens eindigen met een amoreel soort ‘laat maar waaien’-mentaliteit, en ik geloof echt wel in het belang van waarden als liefde, respect en eerlijkheid, bijvoorbeeld. Maar voor iemand als ik is nu en dan een beetje relativeren, en níet oordelen, een heel goede zaak.
Als ik mensen vertel dat ik een boontje heb voor eksters, krijg ik als reactie vaak een opsomming van het minder fraaie gedrag van deze vogels: ze zoeken ruzie, ze roven nesten van andere vogels leeg, het zijn afvalschuimers, ze stelen (glanzende voorwerpen)…
Maar in een artikeltje over het karakter van ekster dag ik onlangs las, trof deze zin mij het meest: Zijn naam als nestrover heeft hij vooral te danken aan het feit dat hij overdag nesten leeg haalt. Vogels die dit ’s nachts doen, worden niet opgemerkt.
Zit hier geen kink in de rechterlijke kabel? Of hoe de context onbewust soms meer doorweegt dan de feiten…
Een andere eigenschap die eksters minder aardig en knuffelbaar maakt voor veel mensen, is het feit dat ze dode dieren of afval eten. Ze zijn niet kieskeurig als het aankomt op hun dieet, het zijn schoonmakers. Eigenlijk zijn een soort gieren in het klein! (Dat ik van gieren hou, is bekend. En voor wie dat nog niet wist, wel: hierom…)
Ik ga dus geen oordeel vellen over de ekster en zijn bezigheden, noch over mijn voorliefde voor de soort. Ik ga gewoon genieten van hun aanwezigheid, en glimlachen elke keer als ik ze voorbij het raam zie vliegen, in onze boomkruinen naar boven zie huppelen (dat doet zo’n ekster in een combinatie van sprongetjes en een heel klein beetje vliegen, telkens een paar takken hoger) en ze zie landen in het nest dat ze de afgelopen maand hoog in een van onze eiken hebben gebouwd.
Over een paar weken zullen we een hele familie van ze hebben. En ik zal nog blijer zijn.
Ik vraag nu, beleefd en met alle respect, dat de Rechter zich onthoudt van enige commentaar.
Elke golf of deeltje, elk atoom of zonnestelsel, elk stukje van onze planeet met haar rijkdom aan ecosystemen, is opgetrokken uit energie, trilling en resonantie.
Quantumfysici zullen je vertellen dat als de trilling geconcentreerd genoeg is, de energie een tastbaar lijkt, vaste stof.
‘Tastbaar’ is daar waar wij gewoonlijk functioneren, de laag waarop ons dagelijks leven zich afspeelt. Maar in werkelijkheid zijn we niets meer dan vibrerend sterrenstof dat heel eventjes een of andere vorm aanneemt, en vervolgens uiteenvalt om weer op te gaan in iets veel groters.
(c) KV
De werkelijke omvang van de onderlinge verbindingen is niet te bevatten. We zijn gewoon niet in staat om de enormiteit ervan in ons op te nemen, ongeveer zoals een mier onmogelijk de grootte van de aarde kan kennen. Sommige dingen gaan ons gewoon te boven.
Maar we hoeven ons daarom nog niet verloren te voelen, ook al zijn ons hoofd en ons gevoel te beperkt om de immense reikwijdte te bevatten van wat ons draagt. De mier is geen nutteloos wezen, ze heeft betekenis. Ik hou van de gedachte dat ze een zinvol leven heeft, en haar levenstaak vervult als een minuscuul deeltje van een zoveel groter geheel.
Natuurlijk hebben mensen vrije wil, iets wat de mier (naar alle waarschijnlijkheid) niet heeft. Maar zelfs al helpt die vrije wil ons om meer bewust te worden van onze daden en beslissingen, ze ontslaat ons nog niet van onze verbondenheid met het groter geheel van alle dingen.
Ik geloof dat we beide kunnen – of zouden moeten – combineren: een diepe verbondenheid met de Bron, en een unieke geestelijke kracht om ons bewust te worden van die verbondenheid op een manier die geen enkele andere diersoort tot nu toe kon.
En we moeten verstandig omspringen met die kennis.
(c) KV
Geen zorgen. Je hoeft geen quantum-, meta- of wat voor andere soort fysica dan ook te gaan studeren als het voorgaande iets wakker roept.
Voor resonantie hoef je niet verder te zoeken dan de verbondenheid tussen mensen.
Jezelf toestaan vrij te stromen.
De ander herkennen, misschien zelfs zonder goed te begrijpen hoe of waarom.
Elkaar halverwege ontmoeten.
De verbinding aangaan.
De stroom voelen aanzwellen.
Wat zijn wij meer dan sterrenstof dat glinstert in dezelfde stroom, met niets dan ons hart om ons te leiden en ons te helpen herinneren dat we – op het diepste punt – in wezen één en dezelfde zijn?
Oude gewoontes zijn hardnekkig. En dat lijkt bij uitstek te kloppen voor de ongezonde of minder constructieve varianten. Ze zijn zo diep ingesleten dat het heel erg moeilijk is om ermee te stoppen, zelfs al maken ze ons leven een stuk minder prettig. En dus doen we bepaalde dingen altijd maar weer opnieuw.
Perfectionisme is een van mijn oude monsters die zijn lelijke kop maar niet wil neerleggen — al was het maar om te slapen, daar zou ik al blij mee zijn.
Bij veel mensen zijn identiteit en eigenwaarde innig verstrengeld met perfectionisme, en ik geef het toe: ik ben lid van die club. Onlangs woonde ik een workshop bij die mij weer attent maakte op mijn goeie ouwe ‘vriend’. Het was een nuttige herinnering aan het feit dat ik mijn onmogelijk hoge lat een beetje naar beneden moet proberen te krijgen. De spanning die dat met zich meebrengt en hoe die spanning zorgt voor een mentaal en emotioneel energielek, ben ik beter kwijt dan rijk, en hoe sneller hoe liever.
Diezelfde ochtend hadden de katten de deur naar onze slaapkamer geforceerd, twintig minuten voor de wekker ging. Dat doen ze nooit — nooit! — maar nu om een of andere reden dus wel. Op weg naar de keuken om de miauwende inbrekers te eten te geven, grommend dat ik liever wat langer geslapen had, zag ik een betoverend mooi schouwspel:
(c) KV
Eigenlijk is dit beeld een mooie metafoor voor mijn goeie ouwe perfectionismeduiveltje. Want hoe wil je de maan nu liever fotograferen dan als ze vol is?
Net als perfectionisme dat doet, staat de maan voor een zeldzaam moment van aparte en heel bijzondere schoonheid. Het is wat we willen bereiken, hoe we willen zijn, het liefst van al altijd. Moet het nog gezegd dat we op een teleurstelling afstevenen?
Wat is er zo speciaal aan perfecte schoonheid, vraag ik mezelf — gesteld dat die om te beginnen bestaat. Houden we er zo van omdat ze iets lijkt te willen zeggen over een toestand van harmonie en vrede? Komt het omdat ze iets onsterfelijks lijkt te hebben, een meer-dan-menselijke kwaliteit die ons heel even uit tilt boven onszelf?
Hoe het ook zij, we verlangen ernaar en we proberen het te bereiken. Tevergeefs.
We moeten van de maan leren houden als ze niet vol is.
Op alle andere dagen van de maand is ze nog steeds dezelfde hemelse aanwezigheid, maar subtieler, een beetje gedempt of omfloerst misschien, maar tegelijk een stuk interessanter dan die perfect witte schijf die we zo bewonderen.
Wees wat meer als de niet zo volle maan, zeg ik tegen mezelf, als ik het perfectionisme weer eens aan mijn uithoudingsvermogen en mijn vreugde voel knagen. Leer om te houden van de dingen zoals ze zijn.
Sta jezelf toe om te leven in het moment — groeiend en krimpend, nooit perfect, telkens weer veranderend, maar op elk ogenblik precies wie en wat je moet zijn.
Het leven heeft zijn eigen ideeën
ontembaar
onbeheersbaar
niet te vangen
zelfs al merken we niet
in die vluchtige oogopslag
hoe het zich een weg zoekt
voorbij de randen
van ons blikveld
en de zorgvuldig gebouwde
constructies waarbinnen
we onszelf terugplooien
op klaarlichte dag
Toen jij je komst op deze wereld aankondigde, keek ik op naar de slanke vingers van de treurwilg die langs het raam naar beneden hingen. Ze waren groen van de eerste aarzelende blaadjes die kwamen piepen. In de tuin aan de andere kant van het huis, waar ik ze tijdens onze arbeid niet kon zien, bloeiden de eerste bloesems van de Japanse kerselaar in roomwit.
Toen je het uitkraaide van plezier omdat mijn papa je hoog de lucht in gooide, en je je eerste driewielertje kreeg, was de lentelucht zo zacht dat de kersenbloesems er al uitbundig bij waren, dansend tegen de de stralend blauwe hemel. We vierden jouw tweede verjaardag in de tuin, en er kwamen zelfs geen jassen aan te pas.
Voor we naar je grootouders trokken om je negende verjaardag te vieren, schoot ik een paar foto’s van de kersenbloesems. Net als de groene vingertoppen van de treurwilg waren ze naar goede gewoonte op jouw jaarlijkse geboorteafspraak. Maar ik heb intussen al lang geleerd dat elk jaar, net als elke afzonderlijke dag, telkens een heel ander verhaal is.
Naar buiten wil hij, weg van het klatergoud in de deftige salons. Bij hun kopjes thee en hun glazen schnaps maken ze zich druk, snaterend als watervogels. Hun rokken ruisen en hun kragen staan omhoog, maar hun bekken zijn leeg.
Ze vragen zich, niet zelden luidop, af wat hem bezielt, waarom hij niet knus binnenblijft onder de schijn van de kroonluchters. Hij trekt zijn schouders wat hoger en zet er de pas in.
De schoonheid van dit landschap is een geheim dat hij niet wil delen. Het laatste licht is gul, je hoeft het alleen maar tegemoet te gaan. Dus dwaalt hij langs wegen die nog drassig zijn van de laatste regenbui en bermen die ruiken naar hoogzomer. Hij gaat zitten met zicht op water dat geen haast heeft om ergens aan te komen.
In de holtes tussen de struiken en onder de kruinen is het duister al begonnen een bed te spreiden. Maar de gloed van de dag blijft nog hangen als een omhelzing, en de hemel dekt de oevers langzaam toe. In de vergulde stilte lijkt alles mogelijk.
(c) Jurgen Walschot
Er waren dagen dat het leven er anders uitzag. Vroeger.
Toen was elke rivier een plek om in te zwemmen, en elke weide een uitnodiging om te gaan zitten met een picknickmand en een deken.
Hij kan zich middagen herinneren die nooit ophielden, en wijn die minder dronken maakte dan de glans van haar blik.
Hoe ze plots naar de lucht kon kijken, waar vleugels voorbij schoten, of naar de glinstering van zonlicht op het water. Hoe haar aandacht getrokken werd door iets schijnbaar onbelangrijks, iets wat hem gegarandeerd eerst ontging. Tot hij beter leerde kijken.
Zien werd zijn manier om haar te begrijpen, om dichter bij haar te zijn.
Dat is nog altijd zo. Maar zijn dierbaarste herinneringen hebben steeds meer van dromen, en het wordt stilaan moeilijk ze van elkaar te onderscheiden.
Als hij maar lang genoeg blijft zitten, weet hij, maakt de rust van het meer een einde aan zijn opgejaagde twijfel, en zelfs aan de favoriete beelden in zijn hoofd.
Dan is er alleen nog de stervende gloed aan de hemel, in afwachting van sterren, en de geruisloze tred van nachtdieren.
Dan mist hij haar – een paar oeverloze seconden lang – iets minder diep.
(c) Jurgen Walschot
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.
Wat een ingewikkeld kluwen lijkt dit leven van mij soms. Hoe geraakt een mens daar wijs uit?
(c) KV
Werk — vroeg opstaan, tien kilometer op de fiets, de trein halen, naar kantoor, het blad maken, collega’s spreken, ideeën uitwisselen, overeenkomen, van mening verschillen, het artikel schrijven, de trein terug nemen, nog tien kilometer op de trappers; thuis.
Thuis — helpen met het ontbijt, de zoon naar school brengen (op sommige dagen), geliefden omhelzen, luisteren naar verhalen, boodschappen doen, eindeloze bergen was en strijk, koken, organiseren, opruimen, rozen snoeien, hilarische acts voor het slapengaan met de kleine (aan mij is een stand-up comedian verloren gegaan).
Schrijven — Zaailingen en romans en verhalen op de trein van en naar het werk en in andere vrije momenten; mails en blogs veel te laat op de avond voor mijn computerscherm; dagboek waar en wanneer het kan en overal tussenin.
Lezen — veel minder dan vroeger, maar ik heb dan ook het gevoel dat ik zo boordevol zit met alles wat ik in de voorbije vier decennia heb gelezen en dat het nu tijd is om nu voor een tijdje vooral mijn eigen werk te maken, eerder dan nog wat meer van andermans werk te gaan lezen. Natuurlijk lees ik nog altijd. Maar minder, en alleen als iets me écht aanspreekt.
Foto’s maken — waar en wanneer het maar mogelijk is.
Afspraken en engagementen — repetitie met de band, werk aan een optreden met een enthousiaste gelijkgestemde ziel rond het belang van kinder- en jeugdliteratuur onder de titel BoekJe Bestemming; een sofagesprek/interview en een key note lezing voor een studiedag voor bibliotheekmedewerkers voorbereiden; een tentoonstelling in de pijplijn rond werk van vluchtelingen waar Jurgen en ik een handvol Zaailingen rond het thema mogen gaan tonen, waaronder Dageraad.
Publicaties en Residenties — praktische dingen allerhande. Het officiële nieuws over de residentie in Zweden is intussen de wereld in, maar er is nog nieuws op komst. Ik kijk er al naar uit om het daarover te hebben. Maar nu nog niet. Nog even.
(c) KV
Ja, het is druk. Maar ik wil niet klinken alsof ik klaag. Want ik weet mijzelf ongelooflijk bevoorrecht.
Geen grote tegenslagen, geen ziektes, geen geliefden die stervend zijn of in hoge nood, geen financiële kopzorgen, geen oorlogen of dictaturen (voorlopig). Dit is leven van overvloed.
En als het allemaal toch een beetje te veel wordt, voor een ogenblik of twee, dan blijven de beste dingen altijd duidelijk zichtbaar doorheen de wirwar van kreupelhout en complicaties. Getekend met de scherpste pen, gesneden uit het diepste hout.
Als ik je blogs lees, zei een vriendin me, dan merk ik dat je wel erg vaak schrijft over loslaten. Zo vaak zelfs, dat ik wel eens denk: lieve Kirstin, je doet het nog niet echt, hé, dat loslaten? Niet helemaal.
Het trof me als een zeer interessante bemerking.
Het klopt dat ‘loslaten’ een van mijn terugkerende motieven is. En het klopt ook wel dat ik erover schrijf omdat het zo belangrijk voor mij is.
(c) KV
Jaren geleden, toen coaching en persoonlijke ontwikkeling hun intrede deden in onze familie en we onze persoonlijke en gemeenschappelijke patronen begonnen te ontdekken, stichtten we bij ons thuis met een knipoog een organisatie: CFA. Voluit staat dat voor Control Freaks Anonymous.
Mijn mama, daar bestond geen enkele discussie over, is de gedoodverfde voorzitter. Mijn zusje, altijd de spaarzame van ons gezin, neemt de rol van penningmeester waar. Ik ben steunend lid, en mijn echtgenoot heeft zich daar vlotjes bij aangesloten. Nu en dan nodigen we vrienden of kennissen uit om lid te worden.
(Nee, we houden geen bijeenkomsten of zo. Het hele ding is één grote grap. Maar het is een schitterende manier om elkaar – en onszelf – te confronteren als we weer eens uit de bocht gaan.)
Dus heb ik misschien nog wat werk met loslaten?
Hmm…
Controle gaat over angst.
De angst om niet goed genoeg te zijn (en de liefde van mensen te verliezen), om niet sterk genoeg te zijn (en verpletterd te worden door tegenslag als die je overvalt), om het niet waard te zijn om gewoon te leven als de kleine, onvolmaakte mens die je bent (en op een of andere manier proberen dat toch te verdienen).
Net als de meeste controlefreaks ken ik deze drie vormen van angst heel goed. En heel waarschijnlijk zijn er nog andere, maar daar kom ik nu even niet op.
Ik ben er niet obsessief mee bezig om de dingen tot het laatste detail perfect te krijgen. Maar soms merk ik wel dat ik beslist nog niet vrij ben van angst. En mijn manier om daarmee om te gaan is proberen mijn angst te begrijpen, en vervolgens op te lossen. Misschien is dat een zoveelste vorm van controle, kan best.
Mijn blog over de wachttijd op de luchthaven van Zaventem kan je bijvoorbeeld inderdaad heel goed lezen als een poging om de controlefreak in mijzelf gerust te stellen (alles komt in orde, je haalt je vlucht, het plafond staat niet op het punt naar beneden te komen…)
Anderzijds heb ik wel degelijk al een en ander over loslaten geleerd. Ik ben veel relaxter dan vroeger. En telkens als ik merk dat ik met iets nogal krampachtig omga, herinner ik mezelf eraan dat het helemaal oké is om… los te laten. Ik koester beelden als de rivier die me meeneemt stroomafwaarts en de thermiek die me optilt voor een stuk omdat ze het geloof weergeven dat ik intussen heb over waar deze reis heen gaat (met het Leven, of de Ziel, of het Unuiversum, of hoe je het ook graag wil noemen, aan het stuur).
Dus denk ik dat ik zo vaak over loslaten schrijf omdat het iets is wat ik aan het leren ben, en zoals alle leerprocessen maakt het je van dat ene ding bijzonder bewust. Het is een niet-aflatende oefening, een vaardigheid die je een leven lang blijft verwerven.
(c) KV
Ik heb wel het gevoel dat ik er stilaan beter in word. Minder bang. Minder in de greep van angst wanneer die zich toch weer eens aandient.
Heb ik het perfect onder de knie? Nauwelijks. Maar perfectionisme zou mij toch gewoon andermaal naar voren schuiven als gedoodverfd lid van het CFA? Of niets soms?
