Het was niet alsof ik erop had zitten wachten. Maar dat soort dingen gebeuren niet zomaar.
Ja, natuurlijk weet ik hoe dat klinkt en nee, ik maak geen grapje. Dit soort verschijnselen kunnen heel bizarre en grappige proporties aannemen. Als mijn man emotioneel ergens mee in de knoop zit (stress op het werk, zorgen om zijn kinderen…), dan krijgt hij transportproblemen: auto-ongelukken, fietspanne, technische schade… Eerst zagen we het verband niet, maar stilaan begonnen we te merken dat als hij een accident of een probleem had, zich dat telkens voordeed op momenten dat hij ergens mee aan het worstelen was. Dus na een tijdje lachten we, als hij weer eens in panne stond met zijn velomobiel: oké, wat is er echt aan de hand? Bleek er altijd weer een of ander interessant innerlijk proces aan de gang dat het verdiende om er met wat meer aandacht naar te kijken.
Ik gebruik de signalen van mijn lichaam al jaren als metafoor. Dus mijn bekken en mijn staartbeen kneuzen, die sinds mijn bevalling negen jaar geleden sowieso fragiel zijn, was iets om serieus te nemen. Hier liggen verbindingen met geworteld zijn, met de oorsprong van het leven, en met een diep gevoel van veiligheid. Het bekken is bij een vrouw tegelijk het centrum van kracht, haar fundering en de schoot van haar creativiteit.
Een val zoals die van mij (de voorlaatste trede van de trap missen en landen op mijn stuit) kun je moeilijk levensbedreigend noemen. Maar ik beken dat ik de impact ervan onderschatte. Ik heb nog nooit iets gebroken in de veertig jaar dat ik leef, en mijn ernstigste fysieke aandoening (behalve de woedende storm die bevallen bleek te zijn) was een longontsteking – een heel ander type kwaal.
Dus sloeg ik de evoluties van mijn lichaam heel bewust, en met lichte verbijstering, gade, de afgelopen twee weken. Ik verbaasde me erover hoe snel een lichaam geneest, terwijl sommige diepere kneuzingen tegelijkertijd langer blijven hangen dan je verwacht. Ik vroeg me af of er al dan niet iets echt mis was (er was één zijde waarop ik ’s nachts eigenlijk niet kon liggen – niet omdat dat pijn deed, maar omdat sommige bewegingen die ik maakte als ik op die kant lag een pijnscheut langs mijn ruggegraat deden schieten waar ik zonder mankeren van wakker werd, en die er voor zorgde dat ik de eerste twee uur na het opstaan letterlijk kreupel liep.
Ook op innerlijk vlak ben ik gaan graven en gaan gadeslaan. En dat was net zo interessant. Samen met de kneuzingen leek er een soort bron aangeboord vanbinnen om oude, opgebouwde spanningen er eindelijk uit te laten komen. Een pijnlijke vorm van zuivering, als je wil.
Wat ik heb geleerd:
Pijn put uit. En dat geldt voor zowel fysieke als emotionele pijn. Ik heb me zelden zo moe gevoeld als nu, na een dag van functioneren op halve kracht, waarbij ik voortdurend bezig was het knagende pijngevoel in mijn spieren op de achtergrond te houden. Het is ook geen toeval dat ik precies in deze periode schreef over de harde en diepe innerlijke oordelen die we over onszelf vellen.
Voor mij is, bij de aanvang van dit nieuwe seizoen en wie weet wel een heel jaar, als we de natuurlijke kalender volgen, de conclusie van de afgelopen twee weken van pijn en genezing alvast deze:
Ik wil bij mezelf zijn waar ik ben.
Zonder de noodzaak mezelf te verantwoorden tegenover wie of wat dan ook, zonder beter te willen zijn dan ik ben, zonder een oordeel te vellen over mezelf, een situatie, andere mensen of een combinatie van dat alles. Ik wil ’s morgens wakker worden en blij zijn over waar ik me bevind, zonder enige intentie om ergens anders te zijn of te geraken. Want ik ben zelf net zo goed een plek om bij mezelf te zijn, een woonplaats voor mijn ziel, en ik wil daar zijn. Thuis in en bij mezelf, en blij daarmee. Ik wil uitbotten als een boom, op het moment dat hij eraan toe is, en het zonlicht vangen, net zo goed als de regen.
Ik wil Zijn.
Ik probeer, andermaal, naar mijzelf te kijken met nieuwe ogen.
Tijdens de maanden dat ze bij Hades in de onderwereld verblijft, kwijnt haar moeder Demeter weg van verdriet. Bomen verliezen hun bladeren, alles is kaal. Pas wanneer Persephone weer naar de bovenwereld komt om de helft van het jaar bij haar moeder te zijn, leeft Demeter weer op en gaat alles in de natuur aan het bloeien en uitbotten.
(c) KV
Dit jaar talmde Persephone langer bij Hades dan gewoonlijk. In de onderwereld vallen intense en interessante dingen te leren, zoveel staat vast. Genieten van het fruit heeft niet veel betekenis als je niet weet uit welke bodem het groeide.
Maar nu, eindelijk, is ze er.
Na lange maanden van wachten heeft de kou die aan onze botten knaagde, aan onze krachten vrat en ons humeur uitholde eindelijk zijn banvloek opgeheven.
Voorzichtig, aarzelend zelfs, keren we ons gezicht naar de zon. En we durven weer hopen op langer licht, vreugde, en langzaam ontluikende dromen.
De diepste smaak kleeft aan wat er overblijft.
Gruis. Herinnering.
We verlangen naar de kracht van het moment, maar onherroepelijk koelen de restanten af. Moe en doorweekt weten ze zichzelf voller dan daarvoor, ongeveer zoals je jezelf uit bad hijst en met een handdoek om je heen even op de rand blijft zitten.
Maar er komt altijd een moment dat de kou door de stof heen sijpelt en dat je afdrogen de enige oplossing is.
Gruis gooien we weg. Dat weten we op voorhand. Het belet ons niet om te drinken.
Gulzig als we zijn, verlangen we zonder schroom naar meer.
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.
Mijmeringen over goed en slecht, en over een vogel met een kwalijke reputatie
Vroeger dacht ik dat het leven binair was.
Je was ofwel goed, ofwel slecht. Gebeurtenissen waren ofwel goed, ofwel slecht. Goede dingen moest je herhalen, slechte dingen vermijden. Jezelf proberen te verbeteren was iets goeds. Niet werken aan verbetering was iets slechts.
Ik ben moe van het oordelen.
Het is uitputtend, en bovendien: het is niet eens juist.
Gebeurtenissen, gedrag, mensen… zijn gewoon wat ze zijn. Al de rest is ons eigen oordeel daarover: wat wij ervan maken, hoe wij ze tegen het licht van ons persoonlijke waardeschaal houden, hoe wij kiezen om naar ze te kijken en een oordeel over ze uit te spreken.
Ik zou graag een breder en steviger strook land vinden waar een tussenweg loopt. Een nieuw gebied ontdekken dat Neutraal heet. Of: het is wat het is.
(c) KV
Dat is nogal een uitdaging. Een van de sterkste en meest welbespraakte vormen die onze Innerlijke Criticus graag aanneemt, is die van de Rechter. Schat situaties heel snel in en trekt even snel conclusies, oordeelt meteen en schiet met scherp. De Rechter is die stem vanbinnen waarvan we vaak niet eens beseffen dat ze aan het woord is, maar ze regeert een groot stuk van ons leven. Van het mijne toch.
Ik ben nochtans al een hele tijd bedreven om die goeie oude Rechter te herkennen als hij weer eens zijn opwachting maakt. En ik heb stevige vooruitgang geboekt in hem vriendelijk toeknikken maar verder niet te luisteren naar wat hij zegt, of anders zijn woorden niet al te ernstig te nemen. Maar soms kom je toch in situaties terecht waarin een diep stuk van datzelfde oude patroon zich nog eens wil afspelen, en je het hele rondje duiveluitdrijving voor de zoveelste keer nog eens opnieuw mag doen.
(Dat is niets om beschaamd over te zijn. Ik schreef eerder: mensen zijn ajuinen. Afrekenen met onze patronen en pijnen is een werk van laagjes pellen, een voor een.)
Het lijkt er dus op dat ik weer eens in een afpelfase zit.
Ik probeer mijzelf te observeren, de dingen die ik doe, voel en nodig heb, en geen oordeel te vellen. Ik probeer in Neutraal te blijven. Ik sta de dingen toe te zijn wat ze zijn zonder te proberen ze te veranderen.
Wat in de loop van dat proces naar boven komt, is een duet tussen angst en behoefte. De angst om niet goed genoeg te zijn, de behoefte om geprezen of zelfs maar gewoon aanvaard te worden. De angst om gekwetst te worden (of anderen te kwetsen), de behoefte aan veiligheid, en om ergens bij te horen.
Dit zijn gevoelens zo oud als de mensheid zelf, en daarmee bezig zijn, voelt wel eens als waden door diepe, taaie modder.
Maar ik geraak er wel. En als dat niet zo is, is dat ook oké. Kijk, ik leer bij!
(c) KV
De dingen al te veel relativeren is meestal niet zo constructief – je durft nogal eens eindigen met een amoreel soort ‘laat maar waaien’-mentaliteit, en ik geloof echt wel in het belang van waarden als liefde, respect en eerlijkheid, bijvoorbeeld. Maar voor iemand als ik is nu en dan een beetje relativeren, en níet oordelen, een heel goede zaak.
Als ik mensen vertel dat ik een boontje heb voor eksters, krijg ik als reactie vaak een opsomming van het minder fraaie gedrag van deze vogels: ze zoeken ruzie, ze roven nesten van andere vogels leeg, het zijn afvalschuimers, ze stelen (glanzende voorwerpen)…
Maar in een artikeltje over het karakter van ekster dag ik onlangs las, trof deze zin mij het meest: Zijn naam als nestrover heeft hij vooral te danken aan het feit dat hij overdag nesten leeg haalt. Vogels die dit ’s nachts doen, worden niet opgemerkt.
Zit hier geen kink in de rechterlijke kabel? Of hoe de context onbewust soms meer doorweegt dan de feiten…
Een andere eigenschap die eksters minder aardig en knuffelbaar maakt voor veel mensen, is het feit dat ze dode dieren of afval eten. Ze zijn niet kieskeurig als het aankomt op hun dieet, het zijn schoonmakers. Eigenlijk zijn een soort gieren in het klein! (Dat ik van gieren hou, is bekend. En voor wie dat nog niet wist, wel: hierom…)
Ik ga dus geen oordeel vellen over de ekster en zijn bezigheden, noch over mijn voorliefde voor de soort. Ik ga gewoon genieten van hun aanwezigheid, en glimlachen elke keer als ik ze voorbij het raam zie vliegen, in onze boomkruinen naar boven zie huppelen (dat doet zo’n ekster in een combinatie van sprongetjes en een heel klein beetje vliegen, telkens een paar takken hoger) en ze zie landen in het nest dat ze de afgelopen maand hoog in een van onze eiken hebben gebouwd.
Over een paar weken zullen we een hele familie van ze hebben. En ik zal nog blijer zijn.
Ik vraag nu, beleefd en met alle respect, dat de Rechter zich onthoudt van enige commentaar.
Waarom ik mijn huis niet zo grondig opruim als ik wel zou willen
(c) KV
De lente is in het land – met een kleine maand vertraging, maar ze is er tenminste!
Lentschoonmaak is aan mij nooit echt besteed geweest. De meeste van onze spullen hebben een vaste stek (kamer, kast, plank, lade), maar er slingert altijd een milde hoeveelheid rommel die illustreert dat de prioriteit bij ons in huis leven is, en niet opruimen.
Bordje bij ons in de gang
Laatst keek ik het huis en de tuin rond. En ik merkte dat een aantal dingen toch niet helemaal waren zoals ik ze graag had. Ik zou wat meer moeten opruimen. Ik zou onkruid moeten wieden. Ik zou mezelf en mijn zaakjes beter in de hand moeten hebben.
Alleen had ik niet genoeg energie voorradig om het me echt aan te trekken. De inspanning die het zou vragen om mijn omgeving een heel klein beetje te verbeteren, woog veel meer door dan het voordeel dat ik zou halen uit al die moeite.
Het is niet dat ik niet houd van een proper huis. Soms voelt zo’n woonst wel eens té netjes voor mij, alsof je per ongeluk een bladzijde uit een interieurmagazine binnen bent gewandeld, een huis waarin niemand echt lijkt te wonen, maar ik geniet van schoonheid, harmonie en rust. En in de algemene zin houden we ons huis ook wel schoon. Oké, van de vloer eten zou ik niet aanraden. En er staan overal veel te veel planten en kunstvoorwerpen en stenen om het ooit te laten doorgaan voor een meditatieruimte in zen-stijl, maar dat is prima. Alleen wilde ik soms dat het een heel klein beetje ordelijker was, beter gestructureerd, meer… iets.
Tot ik me begin voor te stellen dat ik effectief aan dat schoonmaken en opruimen begin…
Laat maar.
Het is al lang prima zo.
En dat is ook zo. Dus waarom die gemengde gevoelens?
(c) KV
Twee jaar geleden ging Christophe voor twee weken naar de VS, een congres bijwonen en dierbare oude AFS-vrienden opzoeken. Het was de langste periode dat we niet samen waren waarbij ik degene was die thuis achterbleef, en het was een stevige uitdaging.
Ik ben geen huishoudelijke prinses, en voltijds voor alles alleen instaan, ook de zorg voor onze zoon van (toen) zeven, drukte mij met de neus op het feit hoe hecht mijn leven verweven was geraakt met dat van die andere persoon waar ik al vijftien jaar mee samenwoonde. Ik beken eerlijk dat ik minder moeite heb om het zonder mijn zoon te stellen als hij de halve zomer in Frankrijk bij zijn grootouders doorbrengt, dan om mijn man twee weken te missen.
Het is me wel gelukt, natuurlijk (jeezes, wie ben ik om te klagen!?) en ik hervond ook een soort innerlijke kracht waarvan ik had gedacht dat die misschien verdwenen was. En die twee weken hadden ook een paar onverwachte geschenken voor me. Ik merkte interessante veranderingen in mijn gedrag. Ze kwamen onbewust tot stand, in de zin dat ik niet beslist had om de dingen plots anders te gaan aanpakken. Maar aangezien ik op een zeer bewuste manier leef, en ze zeer aanwezig waren, kon ik niet anders dan ze opmerken, in al hun onverwachtheid.
Christophe zucht wel eens dat ik een meester ben in het negeren van de afwas die op hem staat te wachten op het aanrecht (ik kook, hij wast af, en het klopt: ik kan die to-taal negeren). Maar toen hij er niet was, slaagde ik daar eenvoudigweg niet in. Dat had niet eens zoveel te maken met de wetenschap dat alles wat ik zich liet opstapelen later alleen maar een groter en lastiger karwei werd. Het had iets te maken met de orde en schoonheid die ontstond als ik het achter de rug had. Die had ik nodig. Het was bijna alsof ik, nu de liefde van mijn leven er niet was, een zekere vorm van troost uit mijn omgeving wilde halen. Ik voelde me beter als de dingen schoon en opgeruimd waren. Dus deed ik dat, grondiger dan in lange tijd. De bezigheid zelf bezorgde me niet bepaald veel vreugde, maar het resultaat was om een of andere reden belangrijker. Ik had het gevoel dat ik mijn leven beter aankon met een schonere keuken, een beter opgeruimde woonkamer.
Toen mijn man terugkwam, omhelsde ik hem als de verloren en teruggevonden schat die hij was. En het leven werd weer normaal.
Nu kijk ik mijn huis en mijn tuin rond, in dit vroege lenteweer, en ik herken mijn nood voor wat meer properheid, orde en schoonheid. En dan weeg ik die af tegen het rijke gevoel van harmonie en ‘thuiskomen’ dat ik al heb, de verbondenheid met mijn geliefden, de energie die ik investeer in mijn gezin en mijn professionele bezigheden.
Ik vraag me af wat de meerwaarde van die extra inspanning zou zijn. En ik betrap mezelf op de gedacht: ja, het zou wel leuk zijn. Maar de meerwaarde weegt niet op tegen de moeite.
Zo lang ik omringd ben door mijn geliefden in een warme cocon van harmonie, kan ik wel tegen een beetje rommel. Uitgebreid opruimen zou me niet gelukkiger maken. Die tijd steek ik veel liever in creatief bezig zijn, een goede gesprekspartner en klankbord zijn voor mijn man, en een mama die er staat voor haar zoon.
Ik keer de rommel die zich zachtjes opbouwt de rug toe. Dat grondiger opruimen spaar ik wel voor de dag, hopelijk in een heel verre toekomst, dat ik alleen woon op een plek die thuis zou willen noemen.
Elke golf of deeltje, elk atoom of zonnestelsel, elk stukje van onze planeet met haar rijkdom aan ecosystemen, is opgetrokken uit energie, trilling en resonantie.
Quantumfysici zullen je vertellen dat als de trilling geconcentreerd genoeg is, de energie een tastbaar lijkt, vaste stof.
‘Tastbaar’ is daar waar wij gewoonlijk functioneren, de laag waarop ons dagelijks leven zich afspeelt. Maar in werkelijkheid zijn we niets meer dan vibrerend sterrenstof dat heel eventjes een of andere vorm aanneemt, en vervolgens uiteenvalt om weer op te gaan in iets veel groters.
(c) KV
De werkelijke omvang van de onderlinge verbindingen is niet te bevatten. We zijn gewoon niet in staat om de enormiteit ervan in ons op te nemen, ongeveer zoals een mier onmogelijk de grootte van de aarde kan kennen. Sommige dingen gaan ons gewoon te boven.
Maar we hoeven ons daarom nog niet verloren te voelen, ook al zijn ons hoofd en ons gevoel te beperkt om de immense reikwijdte te bevatten van wat ons draagt. De mier is geen nutteloos wezen, ze heeft betekenis. Ik hou van de gedachte dat ze een zinvol leven heeft, en haar levenstaak vervult als een minuscuul deeltje van een zoveel groter geheel.
Natuurlijk hebben mensen vrije wil, iets wat de mier (naar alle waarschijnlijkheid) niet heeft. Maar zelfs al helpt die vrije wil ons om meer bewust te worden van onze daden en beslissingen, ze ontslaat ons nog niet van onze verbondenheid met het groter geheel van alle dingen.
Ik geloof dat we beide kunnen – of zouden moeten – combineren: een diepe verbondenheid met de Bron, en een unieke geestelijke kracht om ons bewust te worden van die verbondenheid op een manier die geen enkele andere diersoort tot nu toe kon.
En we moeten verstandig omspringen met die kennis.
(c) KV
Geen zorgen. Je hoeft geen quantum-, meta- of wat voor andere soort fysica dan ook te gaan studeren als het voorgaande iets wakker roept.
Voor resonantie hoef je niet verder te zoeken dan de verbondenheid tussen mensen.
Jezelf toestaan vrij te stromen.
De ander herkennen, misschien zelfs zonder goed te begrijpen hoe of waarom.
Elkaar halverwege ontmoeten.
De verbinding aangaan.
De stroom voelen aanzwellen.
Wat zijn wij meer dan sterrenstof dat glinstert in dezelfde stroom, met niets dan ons hart om ons te leiden en ons te helpen herinneren dat we – op het diepste punt – in wezen één en dezelfde zijn?
Ik hou van huizen die mij verrassen. Met gigantische planten, of exotische voorwerpen of muren gesausd in allerlei originele kleuren.
Huizen vertellen je veel over de mensen die er wonen, hun benaderin van het leven, hun creatieve geest en hun gevoel voor humor.
Laatst was ik in precies zo’n huis, een huis met een ziel. Ik kan het bijzonder goed vinden met de eigenaars – en met het huis.
Dit is een foto van de muur boven het toilet. Om maar iets te zeggen.
Oude gewoontes zijn hardnekkig. En dat lijkt bij uitstek te kloppen voor de ongezonde of minder constructieve varianten. Ze zijn zo diep ingesleten dat het heel erg moeilijk is om ermee te stoppen, zelfs al maken ze ons leven een stuk minder prettig. En dus doen we bepaalde dingen altijd maar weer opnieuw.
Perfectionisme is een van mijn oude monsters die zijn lelijke kop maar niet wil neerleggen — al was het maar om te slapen, daar zou ik al blij mee zijn.
Bij veel mensen zijn identiteit en eigenwaarde innig verstrengeld met perfectionisme, en ik geef het toe: ik ben lid van die club. Onlangs woonde ik een workshop bij die mij weer attent maakte op mijn goeie ouwe ‘vriend’. Het was een nuttige herinnering aan het feit dat ik mijn onmogelijk hoge lat een beetje naar beneden moet proberen te krijgen. De spanning die dat met zich meebrengt en hoe die spanning zorgt voor een mentaal en emotioneel energielek, ben ik beter kwijt dan rijk, en hoe sneller hoe liever.
Diezelfde ochtend hadden de katten de deur naar onze slaapkamer geforceerd, twintig minuten voor de wekker ging. Dat doen ze nooit — nooit! — maar nu om een of andere reden dus wel. Op weg naar de keuken om de miauwende inbrekers te eten te geven, grommend dat ik liever wat langer geslapen had, zag ik een betoverend mooi schouwspel:
(c) KV
Eigenlijk is dit beeld een mooie metafoor voor mijn goeie ouwe perfectionismeduiveltje. Want hoe wil je de maan nu liever fotograferen dan als ze vol is?
Net als perfectionisme dat doet, staat de maan voor een zeldzaam moment van aparte en heel bijzondere schoonheid. Het is wat we willen bereiken, hoe we willen zijn, het liefst van al altijd. Moet het nog gezegd dat we op een teleurstelling afstevenen?
Wat is er zo speciaal aan perfecte schoonheid, vraag ik mezelf — gesteld dat die om te beginnen bestaat. Houden we er zo van omdat ze iets lijkt te willen zeggen over een toestand van harmonie en vrede? Komt het omdat ze iets onsterfelijks lijkt te hebben, een meer-dan-menselijke kwaliteit die ons heel even uit tilt boven onszelf?
Hoe het ook zij, we verlangen ernaar en we proberen het te bereiken. Tevergeefs.
We moeten van de maan leren houden als ze niet vol is.
Op alle andere dagen van de maand is ze nog steeds dezelfde hemelse aanwezigheid, maar subtieler, een beetje gedempt of omfloerst misschien, maar tegelijk een stuk interessanter dan die perfect witte schijf die we zo bewonderen.
Wees wat meer als de niet zo volle maan, zeg ik tegen mezelf, als ik het perfectionisme weer eens aan mijn uithoudingsvermogen en mijn vreugde voel knagen. Leer om te houden van de dingen zoals ze zijn.
Sta jezelf toe om te leven in het moment — groeiend en krimpend, nooit perfect, telkens weer veranderend, maar op elk ogenblik precies wie en wat je moet zijn.
Sommige kamers zijn gemaakt om door jou betreden te worden.
Dat hoeft niet meteen, dat lukt vaak zelfs niet onmiddellijk. De deuren ernaartoe gaan ook niet zomaar open.
Soms is zo’n deur heel vanzelfsprekend aanwezig, maar merk je ze niet op. Je moet er vaak genoeg voorbijgelopen zijn om uiteindelijk toch nieuwsgierig te worden. Soms wil je wel van in het begin naar binnen, heel graag zelfs, maar blijkt ze op slot.
Heel soms wordt de doorgang pas zichtbaar voor wie, ondanks alles, blijft geloven dat ze er is. Codes laten zich pas lezen door wie eraan toe is ze te kraken.
Soms weet je dat je naar binnen zult gaan zodra je ze ziet. Zelfs al wil je dat eigenlijk niet, of huiver je, of staar je zo lang als je kunt naar het zwijgende sleutelgat op zoek naar antwoorden en garanties. Want achter elke deur ligt een wereld, het begin van iets en het einde van iets anders. Je weet niet wat je zult vinden. Je weet nooit wat je achterlaat tot het er niet meer is.
Maar sommige kamers zijn gemaakt om door jou betreden te worden. Want de code laat zich lezen, en het licht geeft je een duwtje in je rug. De lijnen in het hout roepen jouw naam.
Je stapt naar binnen. Je ademt nieuwe lucht.
En achter je valt, met de zachtste klik, de deur naar het verleden dicht.
(c) Jurgen Walschot
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.
Ik sta op de rand van een avontuur. Of juister: Jurgen en ik staan op de rand van een avontuur.
Want de kogel is door de kerk: dit najaar verschijnt Stroom.
Deze graphic novel groeide spontaan uit een van onze vroege Zaailingen met dezelfde titel. Of misschien is de term graphic novelle beter op zijn plaats: het kleinood telt amper vijftig pagina’s. Zoals altijd verkennen we de schemerzone tussen genres. In een wereld van duidelijk gecategoriseerde boekenplanken en uitgevers die koortsachtig mikken op het snelle succes van platgetreden paden, zijn kruispunten de plekken waar wij ons steevast het meest thuis voelen.
Alle beelden in deze blog komen uit Stroom (c) Kirstin Vanlierde & Jurgen Walschot
Waar zouden we terechtkomen met Stroom, vroeg ik me maanden geleden af, toen we het manuscript een rondje uitgevers lieten doen: in de A-klasse van de literaire wereld, of bij de B-ploeg van de verbeten idealisten die hun werk zelf uitbrengen op een handvol exemplaren omdat ze het uit commerciële redenen telkens weer afgewimpeld zagen? Blijkt dat er ook tussen die twee parcours snijvlakken bestaan, en dus: kruispunten.
De kleine uitgeverij van de Stripgilde, waar Stroom met open armen ontvangen is, kan strikt gesproken niet volledig tot de A-klasse gerekend worden, maar de B-ploeg zijn we bij deze mijlenver voorbij. Kwalitatieve druk, professionele verdeling naar winkels en bibliotheken in Vlaanderen en Nederland, aanwezigheid op beurzen en evenementen, deftige promotie en administratieve omkadering. Alles wat een professionele uitgeverij moet bieden. Alleen: de auteur staat zelf in voor de drukkosten.
Ik weet dankzij mijn jaren aan de bestuurstafel van de Vlaamse Auteursvereniging genoeg over de ‘cowboys’ van het uitgeefvak die in dezelfde schemerzone opereren en goedgelovige schrijvers nogal eens opzadelen met contracten waar ze op termijn veel nadeel bij hebben. Maar de werkwijze van de Stripgilde pleit voor hun ethiek en correctheid in het voordeel van de auteur, en op een aantal vlakken is deze manier van uitgeven voor ons een soort combinatie van het beste van twee werelden. We hebben de vrijheid om helemaal onze zin te doen, op voorwaarde dat we geen dwaze risico’s nemen (maar projecten waarmee een auteur zichzelf zo goed als zeker een financiële kater bezorgt, weigert de Stripgilde sowieso pertinent), we krijgen professionele omkadering en het boek wordt verdeeld op veel meer verkoopplekken dan we met een uitgave in eigen beheer zelf ooit zouden kunnen bereiken.
Stroom is een project waar ik met hart en ziel in geloof. Ik heb het zien rijpen, en nu is het klaar om de wereld in te gaan en uit te vliegen. Dus dit voelt echt wel als een tweede rondje stroomversnellingen… !
Tot een paar dagen geleden, toen de offerte van de drukker kwam. Die was ongeveer wat ons op voorhand voorspeld was. Het bedrag was billijk, en goed betaalbaar. En toch blokkeerde ik.
Het was een oude, moeilijk te benoemen angst, met diepe wortels in de geschiedenis van mijn familie.
Maar er was ook de ongerustheid om Jurgen mee te slepen in dit onzekere avontuur (zelfs al was dit van bij het prille begin een 50/50-onderneming, en hadden de bedragen hem geen seconde laten steigeren).
Er was gewoon geen reden om nu plots zo bang te zijn. Maar toch zat ik vast, en ik voelde de oude echo’s van eerdere, eindeloze vormen van investeren (manuscripten rondsturen, herschrijven, proberen te behagen, hopen op een wonder) en er niets voor terugkrijgen. Of, beter: er een karrenvracht teleurstelling en weigering voor terugkrijgen.
Heel het afgelopen jaar, en bij uitstek de laatste maanden, had ik gesurft op een flow van vertrouwen en positieve vooruitzichten. Ik was gevoed door de diepe creatieve verbondenheid. Ik stond meer in mijn kracht dan ik ooit van mijn leven gedaan had. Maar nu had de angst mij plots ingehaald.
Wat als?
Wat als het boek via de officiële distributiekanalen niet verkocht zoals het hoorde? Wat als het te buitenissig was? Kruispunten zijn interessante plekken, maar niemand wil er echt wonen, of wel?
Wat als wij, van onze kant, het aantal exemplaren dat we aan vrienden en familie konden verkopen overschatten?
Kortom: wat als we hier onze broek aan scheurden?
Wat als we binnen twee jaar nog opgescheept zaten met een stapel dozen vol boekjes die niemand wilde kopen?
Het waren niet allemaal mijn angsten, hierboven. Zo gauw ik Jurgen er iets van zei, gooide hij de zijne erbij. Ik heb het al vaker gezegd: we zijn een sterk team… 😉
Gelukkig zijn we niet ongerust over dezelfde dingen. In die zin compenseren we elkaar en helpen we elkaar helderder te zien. Want eigenlijk zijn deze oprispingen van oude angsten heel interessant. Het was een waardevolle ervaring om herinnerd te worden aan een paar van die oude pijnpunten, toen ze hun lelijke kopjes vertoonden. Maar we mogen ons in geen geval door ze laten tegenhouden.
Het gevoel dat nu bij mij overheerst, is: ik wil niet meer bang zijn.
Ik heb de afgelopen twee jaar zóveel bijgeleerd . Over scheppend bezig zijn. Over verbondenheid. Over wat ervoor zorgt dat ik me goed voel en dat dingen vooruit gaan, en wat niet.
Door zo nauw samen te werken met iemand die mij creatief telkens weer aanvult en voortstuwt, heb ik geleerd wat het is om op de ‘juiste plaats’ te zijn: de plek waar je echt wil zijn, omdat het er zo goed voelt. Door die samenwerking, die connectie en de kracht die daaruit voortkomt, merk ik zelfs dat ik een betere versie van mijzelf word. Ik durf meer. Ik kom op voor onze belangen en ons gezamenlijk werk op een manier waar ik nooit in slaagde voor mijn eigen projecten. Ik begin te geloven dat het effectief voldoende is om mezelf te zijn, en dat ik er mag zijn, gewoon zoals ik ben – ongeacht reacties.
Stroom is prachtig. Het is zo mooi dat het bijna onwerelds is. Of de wereld er klaar voor is, daar hebben we het raden naar. Maar dat doet er in feite niet toe. We gaan het laten geboren worden. Om wat het is, om zichzelf.
Dat gevoel is sterk, en het is juist.
Wat precies aan die offerte een oud angstpatroon wakker riep bij mij, weet ik niet. Misschien heeft het iets te maken met het feit dat de dingen nu wel heel concreet worden, en dat betekent ook: met concrete financiële impact.
Ik mag mij gelukkig prijzen dat geld geen kwestie is waar ik ’s nachts van wakker lig, en in praktische zin was die offerte van de drukker dan ook geen enkel probleem. Maar geld is wel een fantastische metafoor.
Het staat voor mij zowel voor veilig zijn, het comfortabel hebben en het waard zijn om daarvan te mogen genieten. Dat zijn geen lukrake gevoelens. In mijn familie zijn financiën al generaties lang een stresserende kwestie. Er is veel geld verdiend, maar ook veel (onrechtvaardig) verloren, er was verspilzucht, zuinigheid en angst voor tekort. Een stuk daarvan echoot voort in mij. Ik tel zeker niet elke cent, maar ik ga ook niet zo relaxed om met geld als ik zou willen. Het voelt bijna alsof ik vind dat ik het niet verdien om het te hebben. Dat zegt, de metafoor indachtig, wel wat over mijn eigenwaarde…
En daar was mama, met haar Oude Wijsheid.
Laat die angst geen greep op je krijgen, zei ze. Zet de nodige stappen om ze onder ogen te zien en weg te werken. En vooral: zoek houvast bij een ander gevoel. Focus op het gevoel van overvloed dat je hebt in deze samenwerking. Die flow is zo krachtig en voedend, daar is geen sprake van tekort of iets niet waard zijn. Daar is alleen verbondenheid en creativiteit. En kracht.
Ze heeft overschot van gelijk. En dat gevoel is binnen handbereik, een gloeiend baken vanbinnen. Vanuit dát gevoel moet ik mijn beslissingen nemen. Met dát gevoel als brandstof moet ik mensen benaderen als ik het over ons werk wil hebben. En dat heb ik tot nu toe eigenlijk altijd gedaan. Vanuit precies dat gevoel heb ik de sollicitatiebrief voor Zweden geschreven…
Ik wil niet meer bang zijn, schreef ik Jurgen in een mail waarop een groot deel van deze blog gebaseerd is. Ik wil dit avontuur voortzetten zoals we het begonnen zijn: vanuit vertrouwen, in onszelf, in elkaar, en in de thermiek die ons draagt.
Ik kan ons zien staan, samen, bovenop een of andere klif, zoals op een cover die hij ooit ontwierp. Ik kan ons naar elkaar zien glimlachen met een blik vol verstandhouding en vertrouwen. En ik zie ons springen.
Dan is er alleen nog het gevoel van brede vleugels, die opengaan…
