.
..
…
Het leven heeft zijn eigen ideeën
ontembaar
onbeheersbaar
niet te vangen
zelfs al merken we niet
in die vluchtige oogopslag
hoe het zich een weg zoekt
voorbij de randen
van ons blikveld
en de zorgvuldig gebouwde
constructies waarbinnen
we onszelf terugplooien
op klaarlichte dag
.
.
..
…
.
Toen jij je komst op deze wereld aankondigde, keek ik op naar de slanke vingers van de treurwilg die langs het raam naar beneden hingen. Ze waren groen van de eerste aarzelende blaadjes die kwamen piepen. In de tuin aan de andere kant van het huis, waar ik ze tijdens onze arbeid niet kon zien, bloeiden de eerste bloesems van de Japanse kerselaar in roomwit.
Toen je het uitkraaide van plezier omdat mijn papa je hoog de lucht in gooide, en je je eerste driewielertje kreeg, was de lentelucht zo zacht dat de kersenbloesems er al uitbundig bij waren, dansend tegen de de stralend blauwe hemel. We vierden jouw tweede verjaardag in de tuin, en er kwamen zelfs geen jassen aan te pas.
Voor we naar je grootouders trokken om je negende verjaardag te vieren, schoot ik een paar foto’s van de kersenbloesems. Net als de groene vingertoppen van de treurwilg waren ze naar goede gewoonte op jouw jaarlijkse geboorteafspraak. Maar ik heb intussen al lang geleerd dat elk jaar, net als elke afzonderlijke dag, telkens een heel ander verhaal is.
Als het idee zichzelf aandient
verhuld in een waas, bijna als een goocheltruc
maar het wil toch
dat je er aandacht aan besteedt.
Een hardnekkig melodietje in je hoofd,
woorden die blijven terugkomen voor meer
tot jij en het idee verzadigd zijn
van elkaar en heel erg
verliefd maar al het andere is
nog steeds onduidelijk.
In lang vervlogen tijden noemden ze het
een muze, een demon,
ik noem het mijn brede stroom
die mij langzaam naar zee draagt.
Ik ken de bron niet
die mij voedt.
Ik weet wel dat ik haar moet vertrouwen
– en dat doe ik.
De dag heeft er genoeg van en hij ook.
Naar buiten wil hij, weg van het klatergoud in de deftige salons. Bij hun kopjes thee en hun glazen schnaps maken ze zich druk, snaterend als watervogels. Hun rokken ruisen en hun kragen staan omhoog, maar hun bekken zijn leeg.
Ze vragen zich, niet zelden luidop, af wat hem bezielt, waarom hij niet knus binnenblijft onder de schijn van de kroonluchters. Hij trekt zijn schouders wat hoger en zet er de pas in.
De schoonheid van dit landschap is een geheim dat hij niet wil delen. Het laatste licht is gul, je hoeft het alleen maar tegemoet te gaan. Dus dwaalt hij langs wegen die nog drassig zijn van de laatste regenbui en bermen die ruiken naar hoogzomer. Hij gaat zitten met zicht op water dat geen haast heeft om ergens aan te komen.
In de holtes tussen de struiken en onder de kruinen is het duister al begonnen een bed te spreiden. Maar de gloed van de dag blijft nog hangen als een omhelzing, en de hemel dekt de oevers langzaam toe. In de vergulde stilte lijkt alles mogelijk.
Er waren dagen dat het leven er anders uitzag. Vroeger.
Toen was elke rivier een plek om in te zwemmen, en elke weide een uitnodiging om te gaan zitten met een picknickmand en een deken.
Hij kan zich middagen herinneren die nooit ophielden, en wijn die minder dronken maakte dan de glans van haar blik.
Hoe ze plots naar de lucht kon kijken, waar vleugels voorbij schoten, of naar de glinstering van zonlicht op het water. Hoe haar aandacht getrokken werd door iets schijnbaar onbelangrijks, iets wat hem gegarandeerd eerst ontging. Tot hij beter leerde kijken.
Zien werd zijn manier om haar te begrijpen, om dichter bij haar te zijn.
Dat is nog altijd zo. Maar zijn dierbaarste herinneringen hebben steeds meer van dromen, en het wordt stilaan moeilijk ze van elkaar te onderscheiden.
Als hij maar lang genoeg blijft zitten, weet hij, maakt de rust van het meer een einde aan zijn opgejaagde twijfel, en zelfs aan de favoriete beelden in zijn hoofd.
Dan is er alleen nog de stervende gloed aan de hemel, in afwachting van sterren, en de geruisloze tred van nachtdieren.
Dan mist hij haar – een paar oeverloze seconden lang – iets minder diep.
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot.
Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.
Wat een ingewikkeld kluwen lijkt dit leven van mij soms. Hoe geraakt een mens daar wijs uit?
Werk — vroeg opstaan, tien kilometer op de fiets, de trein halen, naar kantoor, het blad maken, collega’s spreken, ideeën uitwisselen, overeenkomen, van mening verschillen, het artikel schrijven, de trein terug nemen, nog tien kilometer op de trappers; thuis.
Thuis — helpen met het ontbijt, de zoon naar school brengen (op sommige dagen), geliefden omhelzen, luisteren naar verhalen, boodschappen doen, eindeloze bergen was en strijk, koken, organiseren, opruimen, rozen snoeien, hilarische acts voor het slapengaan met de kleine (aan mij is een stand-up comedian verloren gegaan).
Schrijven — Zaailingen en romans en verhalen op de trein van en naar het werk en in andere vrije momenten; mails en blogs veel te laat op de avond voor mijn computerscherm; dagboek waar en wanneer het kan en overal tussenin.
Lezen — veel minder dan vroeger, maar ik heb dan ook het gevoel dat ik zo boordevol zit met alles wat ik in de voorbije vier decennia heb gelezen en dat het nu tijd is om nu voor een tijdje vooral mijn eigen werk te maken, eerder dan nog wat meer van andermans werk te gaan lezen. Natuurlijk lees ik nog altijd. Maar minder, en alleen als iets me écht aanspreekt.
Foto’s maken — waar en wanneer het maar mogelijk is.
Afspraken en engagementen — repetitie met de band, werk aan een optreden met een enthousiaste gelijkgestemde ziel rond het belang van kinder- en jeugdliteratuur onder de titel BoekJe Bestemming; een sofagesprek/interview en een key note lezing voor een studiedag voor bibliotheekmedewerkers voorbereiden; een tentoonstelling in de pijplijn rond werk van vluchtelingen waar Jurgen en ik een handvol Zaailingen rond het thema mogen gaan tonen, waaronder Dageraad.
Publicaties en Residenties — praktische dingen allerhande. Het officiële nieuws over de residentie in Zweden is intussen de wereld in, maar er is nog nieuws op komst. Ik kijk er al naar uit om het daarover te hebben. Maar nu nog niet. Nog even.
Ja, het is druk. Maar ik wil niet klinken alsof ik klaag. Want ik weet mijzelf ongelooflijk bevoorrecht.
Geen grote tegenslagen, geen ziektes, geen geliefden die stervend zijn of in hoge nood, geen financiële kopzorgen, geen oorlogen of dictaturen (voorlopig). Dit is leven van overvloed.
En als het allemaal toch een beetje te veel wordt, voor een ogenblik of twee, dan blijven de beste dingen altijd duidelijk zichtbaar doorheen de wirwar van kreupelhout en complicaties. Getekend met de scherpste pen, gesneden uit het diepste hout.
Eén enkele heldere noot, die klinkt als thuis.
Als ik je blogs lees, zei een vriendin me, dan merk ik dat je wel erg vaak schrijft over loslaten. Zo vaak zelfs, dat ik wel eens denk: lieve Kirstin, je doet het nog niet echt, hé, dat loslaten? Niet helemaal.
Het trof me als een zeer interessante bemerking.
Het klopt dat ‘loslaten’ een van mijn terugkerende motieven is. En het klopt ook wel dat ik erover schrijf omdat het zo belangrijk voor mij is.
Jaren geleden, toen coaching en persoonlijke ontwikkeling hun intrede deden in onze familie en we onze persoonlijke en gemeenschappelijke patronen begonnen te ontdekken, stichtten we bij ons thuis met een knipoog een organisatie: CFA. Voluit staat dat voor Control Freaks Anonymous.
Mijn mama, daar bestond geen enkele discussie over, is de gedoodverfde voorzitter. Mijn zusje, altijd de spaarzame van ons gezin, neemt de rol van penningmeester waar. Ik ben steunend lid, en mijn echtgenoot heeft zich daar vlotjes bij aangesloten. Nu en dan nodigen we vrienden of kennissen uit om lid te worden.
(Nee, we houden geen bijeenkomsten of zo. Het hele ding is één grote grap. Maar het is een schitterende manier om elkaar – en onszelf – te confronteren als we weer eens uit de bocht gaan.)
Dus heb ik misschien nog wat werk met loslaten?
Hmm…
Controle gaat over angst.
De angst om niet goed genoeg te zijn (en de liefde van mensen te verliezen), om niet sterk genoeg te zijn (en verpletterd te worden door tegenslag als die je overvalt), om het niet waard te zijn om gewoon te leven als de kleine, onvolmaakte mens die je bent (en op een of andere manier proberen dat toch te verdienen).
Net als de meeste controlefreaks ken ik deze drie vormen van angst heel goed. En heel waarschijnlijk zijn er nog andere, maar daar kom ik nu even niet op.
Ik ben er niet obsessief mee bezig om de dingen tot het laatste detail perfect te krijgen. Maar soms merk ik wel dat ik beslist nog niet vrij ben van angst. En mijn manier om daarmee om te gaan is proberen mijn angst te begrijpen, en vervolgens op te lossen. Misschien is dat een zoveelste vorm van controle, kan best.
Mijn blog over de wachttijd op de luchthaven van Zaventem kan je bijvoorbeeld inderdaad heel goed lezen als een poging om de controlefreak in mijzelf gerust te stellen (alles komt in orde, je haalt je vlucht, het plafond staat niet op het punt naar beneden te komen…)
Ik heb wel het gevoel dat ik er stilaan beter in word. Minder bang. Minder in de greep van angst wanneer die zich toch weer eens aandient.
Heb ik het perfect onder de knie? Nauwelijks. Maar perfectionisme zou mij toch gewoon andermaal naar voren schuiven als gedoodverfd lid van het CFA? Of niets soms?
Het Zwin staat bekend (ik vertel u niets nieuws) om zijn bestand aan watervogels. We brachten er dit weekend een kort bezoekje aan. Het was verschrikkelijk lang geleden sinds ik er was, en het was er behoorlijk veranderd, met een indrukwekkend museum waar je op een interactieve manier alles te weten komt over trekvogels, met mooie afgebakende paden tussen de bosjes en de duinen, en over de slikke en schorre.
De ooievaars zijn vaste seizoensgasten. De lente heeft zijn eerste aarzelende maar onmiskenbare stapjes gezet, en deze indrukwekkende schoonheden zijn geland om te nestelen en te broeden op de hoge uitkijkposten die overal in het domein zijn neergezet.
Bij de ooievaars waren de dingen al helemaal in kannen en kruiken. Een heleboel nesten waren al bezet door koppels. En die waren heel ijverig aan het werk.
Bij de meeuwen was de verleiding – of moet ik zeggen: de bestorming – nog in volle gang.
Alle onderstaande foto’s werden gemaakt op een tijdspanne van krap een paar minuten.
Twee mannetjes, vermoed ik, die vechten om hetzelfde vrouwtje… Ik weet niet precies wie er als winnaar uit de bus is gekomen (mijn gezin was intussen bijna uit het zich verdwenen, op moeder-fotograaf wordt niet eindeloos gewacht), maar ze maakten met z’n drieën alvast een boel kabaal. Merk op hoe het wijfje nu en dan lijkt te vluchten, dan weer doodgemoedereerd blijft zitten terwijl de schermutseling pal boven haar hoofd in volle gang is.
Ik heb ook geleerd dat alles is toegestaan in de liefde. Inclusief je rivaal proberen te verzuipen.
Geef mij maar het zachtzinniger ballet van de ooievaars…
De drie bovenstaande foto’s werden gemaakt op een goed half uur.
En op wonderlijke wijze werd de rest van de dag inderdaad net zo krachtig en mooi. Hij was tot de rand gevuld met vertrouwen, verbondenheid, begrip en liefde, gedeeld met verwante zielen die mij ongelooflijk dierbaar zijn. Ik mocht mijn kracht en mijn liefde de vrije loop laten, en ik kreeg er schoonheid, diepe erkenning en kwetsbare gelijkgestemdheid voor terug.
Dit is hoe het voelt om echt, echt gezegend te zijn.
Ik hou van laagjes en weerspiegelingen in foto’s.
Gelaagdheid helpt om weer te geven hoe ik de realiteit percipieer: een subtiel en complex web van allerhande verschillende aspecten van lichaam, geest en gevoelens, en hun interacties met onze omgeving.
Een van de redenen waarom ik van weerspiegelingen hou, is dat ze zoveel lagen toevoegen aan een beeld. Maar vanuit een metaforisch of psychologisch standpunt zijn weerspiegelingen (of spiegels) een harde noot om te kraken. Ze zijn mooi en erg krachtig. Maar tot je ermee om leert gaan, kunnen ze ook knap pijnlijk zijn.
We houden onszelf voor de gek als we geloven dat we de realiteit zien en ervaren ‘zoals ze is’. In werkelijkheid zitten we opgesloten in onze eigen geest, en onze eigen manier van waarnemen. Onvermijdelijk zien we de wereld door een waas dat gekleurd is door die innerlijke processen.
Als we diep gelukkig zijn over iets goeds wat er in ons leven gebeurt, dan kan zelfs de somberste dag ons humeur er niet onder krijgen. Misschien genieten we op dat moment zelfs van de wolken of de regen. Maar als we ons neerslachtig voelen, lijkt zelfs de stralendste zomerdag maar dof.
We zien niet echt de sfeer van de dag, de regen of de zon hebben er in feite helemaal niks mee te maken. We ervaren ze doorheen onze emotionele filter, en wat we daarbuiten zien, spiegelt ons eigen humeur gewoon naar ons terug.
Het is een ogenschijnlijk simpele regel in allerlei filosofieën en stromingen (spiritueel of niet): het gelijke trekt het gelijke aan. Focus op triestige of negatieve dingen, en je trekt er nog meer van aan. Schenk aandacht aan schoonheid en goedheid, en dan krijg je dáár meer van.
Dat werkt niet als een of andere kosmische straf omdat we ‘goede’ dan wel ‘slechte’ gedachten zouden hebben. Het is eigenlijk veel eenvoudiger, maar ook veel directer en daarom heel krachtig. We resoneren met datgene wat we zelf ‘zijn’. En wat we ‘zijn’, is de kwaliteit van onze gedachten en ons bewustzijn.
Daar hoeven helemaal geen ethische implicaties aan vast te hangen. Het moment dat ik de naam van één specifieke boom leerde, zag ik die bepaalde soort plots overal. Het moment dat ik geïnteresseerd raakte in vogels, begon ik elk gevleugeld wezen te zien dat mijn pad kruiste. Door ze op te merken, ging ik beter kijken. Door beter te kijken, begon ik vlucht- en vleugelpatronen te herkennen.
Uiteraard waren die bomen en die vogels er altijd al. Alleen had ik ze niet opgemerkt, en hadden ze geen echt deel uitgemaakt van mijn leven. Nu dus wel, en hoe.
Focussen op bomen en vogels is een keuze. Die maakte ik niet bewust op het moment dat het gebeurde, maar nu ik mij er bewust van ben, kan ik kiezen of ik ermee doorga of niet. Ik zou me op iets helemaal anders kunnen concentreren. Dan zou ik daar veel meer van beginnen zien. Gewoonlijk zijn het echter onze onbewuste drijfveren en gevoelens die bepalen wat we opmerken, en daar staan we doorgaans niet bij stil. We denken gewoon dat we de realiteit zien ‘zoals ze is’.
Erachter komen dat we de werkelijkheid in feite waarnemen doorheen een filter van onze persoonlijke gedachtepatronen is niet altijd leuk. De meesten van ons zullen nog herkennend glimlachen en knikken bij de uitspraak dat je, als je probeert zwanger te worden, plots overal zwangere vrouwen ziet lopen. Maar het is een stuk minder prettig als iemand ons vertelt dat precies hetzelfde principe opgaat voor corruptie, oneerlijkheid, verraad of pijn. We geloven oprecht dat we deze dingen ervaren omdat anderen ze ons aandoen, en wij hebben er echt niets mee te maken! Alleen hebben we dat wel. Het zit zo: de dingen die we opmerken, zijn weerspiegelingen van een stuk van onszelf.
Je hebt vast al eens een kat of een hond woest zien worden tegen zijn eigen spiegelbeeld. Dat is precies hoe dit ook werkt. Wat we waarnemen in de werkelijkheid is heel sterk verbonden met hoe we ons op dat moment voelen, en wat we voor waar aannemen over onszelf, de wereld, enzovoort. Maar in plaats van dat gegeven buiten ons te benaderen als een spiegelbeeld dat ons iets kan leren over onszelf, blijven we het benoemen als iets wat volledig buiten ons ligt.
Ik kon vroeger bijvoorbeeld heel erg overstuur geraken van situaties waarin vrouwen werden onderdrukt, geknecht en misbruikt. Daarover horen of lezen maakte me bijna fysiek misselijk. Ik had dat gevoel zelfs als ik literatuur las uit Victoriaans Engeland. Het duurde even voor ik erachter kwam dat de reden waarom dit mij zo van streek maakte, lag in het feit dat ik zelf een stuk van mezelf, en in het bijzonder mijn vrouwelijkheid, onderdrukte en beperkte. Als ik las over onrecht tegenover vrouwen, werd de wonde die ik had, het gevecht dat ik met mezelf aan het leveren was, aangeraakt.
Ik bedoel hier geenszins mee dat vrouwenrechten niet belangrijk zijn, of dat ze louter een spiegel zijn en geen gevecht dat we moeten voeren. Maar behalve een belangrijke sociale kwestie was dit onderwerp voor mij ook een uiterst persoonlijke spiegel die mij een bang en gekwetst stukje van mijzelf toonde. Ik moest het alleen willen herkennen.
We kunnen alles en iedereen in ons leven, op elk moment van elke doordeweekse dag, en al onze interacties met andere mensen, gebruiken als spiegels die ons iets leren over onszelf. Want wat ons aanspreekt – of afstoot -, wat ons kwetst of geneest, is een rechtstreekse boodschap van ons spiegelbeeld aan onszelf. De regel is: als je het opmerkt (in zowel positieve als negatieve zin), dan kan het je iets leren over jezelf.
Waarom zou je daar al die moeite voor doen, vraag je je misschien af. Moeten we al die dingen die ons van in de spiegel aanstaren werkelijk oplossen?
Nee. Natuurlijk niet.
Het was absoluut niet noodzakelijk om mijn oude wonden rond vrouwelijkheid te genezen om op de barricaden te kunnen gaan staan voor meer vrouwenrechten, om maar iets te zeggen. En ja, het is perfect mogelijk om te leven met kwetsuren en pijn. Maar het is moeilijk om echt open te bloeien en te floreren.
Onze wonden erkennen, en die stukken van onszelf helpen genezen die nood hebben aan liefdevolle zorg en aandacht, maakt van ons gelukkiger en gezonder mensen, één stukje weerspiegeling per keer.
En gelukkiger mensen zijn ook beter toegerust om de gevechten te voeren waarvan ze vinden dat die echt waardevol zijn. Ze zullen de confrontaties ermee aangaan vanuit een houding van levenswijsheid en kracht, in plaats van ernaar uit te halen als gevolg van pijn.
In alle eerlijkheid: het is veel werk. Soms voelt het als een gevecht dat nooit ophoudt. Maar als er een ding is wat twintig jaar bewust werken met spiegels mij heeft geleerd, is dat het absoluut de moeite waard is.
Misschien is dat nóg een reden waarom ik zo graag weerspiegelingen in mijn foto’s steek.
Het ene ogenblik viel er regen. Het volgende plakte er een film van ijswater tegen het raam. Bevroren in een oogwenk.
Gestolde dromen, met minuscule luchtbelletjes erin opgesloten.
Ondertussen is de dooi ook alweer achter de rug. Op een paar uur tijd was alles weggesmolten.
Het leven stroomt naar eigen goeddunken. Al wat we kunnen, is zijn loop volgen. Het toestaan om ons uit te kristalliseren en vast te zetten. Of durven zacht worden en leegstromen, als het ons aangeeft dat het tijd is om los te laten.
