Er schuilt een charme in achterom kijken, een onvermoede gratie. Hoe nijdig de winterwind ook waait en zijn neerslag langs ramen en muren smeert, ons hoeft hij niet te beroeren. Wij kunnen terugkijken op tijden toen het warmer was, toen we ons knus omheen oude denkbeelden konden scharen.
Maar wat als achterom kijken uiteindelijk averechts uitdraait? De toekomst is al wat ons rest, wordt gezegd. Meegaan met de trends, loslaten wat verouderd is en achterhaald en toch echt niet meer van deze tijd. Misschien hebben ze gelijk.
Maar ik kan het niet laten om achterom te kijken. Niet dat het toen beter was, of minder wreed. Maar wel rustiger misschien. Eenzaamheid is niet meer dan een woord. Het betekent vooral meer ruimte om een mens zijn eigen gedachten te laten denken, ook al mocht je ze niet uitspreken.
Er schuilt een stil plezier in achterom kijken, een volstrekt persoonlijke heimwee. Ik dwaal door de hallen waarin nog niet zo lang geleden alleen mijn eigen stappen weerklonken. Te midden van talloze bezoekers, uitbundig als regen op een vensterraam, vraag ik me af of we het verleden nu beter begrijpen.
Maar misschien is het verleden er juist om naar achterom te blijven kijken, net zoals de toekomst er is om naar te blijven verlangen. Daartussen, in dit moment, gloort iets wat lijkt op licht.
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.
Midwinter Zaailing wens voor de donkerste nacht van het jaar
dat er rust mag zijn, en zachtheid zoals van sneeuw die soms de scheuren in een landschap toedekt, de breuklijnen verbergt en barsten in oud water weer helpt dichtgroeien zodat de bodem onder onze voeten ons met het komen van de lente weer licht en zonder aarzelen draagt
dat er helderheid mag zijn in ons hoofd zoals die er is in een lucht waar kleuren moeiteloos wolken worden op weg naar ergens of misschien juist niet, want hier en nu is de perfecte plek om te blijven
dat er beschutting mag zijn, en warmte in onze huizen en onze omhelzingen dat we niet alleen glimlachen om hoe het landschap zich loom uitstrekt langs de ramen maar ook om onszelf en elkaar, schouder aan schouder in dubbele weerspiegeling
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.
‘Weet je nog hoe…’ Verder komt hij niet. Ze knikt. De lucht heeft precies dezelfde kleur als op de dag die hij bedoelt.
Je moet nadenken over het leven, wordt gezegd. De dingen op een rijtje zetten voor het te laat is. En ze weten best dat ze ouder worden. Daarvoor hoeven ze niet te kijken naar hun gemarmerde handen, waar aders en vlekken steeds nadrukkelijker de tijd uittekenen. Ze voelen het in elke stap, en in hoe de seizoenen elk jaar zwaarder wegen.
Je moet met verdriet leren leven, wordt gezegd. Het een plaats geven. Maar het enige wat ze geleerd hebben, is dat verdriet op geen enkele plaats thuis is, hoe vaak je de meubels ook herschikt. Dus dragen ze het mee, dan struikelen ze er tenminste niet onverhoeds over.
Je moet blij zijn met wat je hebt, wordt gezegd. Je zegeningen tellen. En dat proberen ze, ook al is hun leven een uitgewoond paleis met leeg echoënde zalen, veel te groot voor hun twee. De herinnering aan kinderstemmen is het enige wat hen warm houdt.
‘Weet je nog dat hij…’ Verder komt hij niet. Ze knikt. Ook dat weet ze nog.
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden,hij tekent bij de tekst.
Ze weten je te vinden als ze je nodig hebben. Alsof je een grondstof bent, klaar om te ontginnen.
Je zet de beitel in jezelf. Omdat dat het enige is wat je kunt, en een kunde die je hebt verfijnd. Je oog is goed en je hand vast. Jouw slagen missen zelden hun doel.
Houw na houw leer je jezelf beter kennen. Want het vraagt moed om telkens weer de beitel te plaatsen, de hamer te heffen en al je kracht te leggen in een slag die dreunt tot in de diepte.
Soms kan je het onderscheid niet meer maken tussen wat je maakt en wie je bent.
Slaven van Michelangelo door het oog van (c) Jurgen Walschot
Geef ons nog maar wat meer, knikken ze. En nog wat. Hak jezelf helemaal weg, tot wij vinden dat we genoeg hebben om te beoordelen of we het eigenlijk wel willen.
Soms heb je het gevoel dat er telkens minder van je overblijft.Ze vragen maar en nemen maar en geven misschien – als ze er tijd voor hebben,als ze in een goede bui zijn, als het echt niet anders kan omdat je anders dreigt het werk te staken – wel een aalmoes terug.
Het maakt niet uit. Je blijft het doen. Want met elke houw in het graniet, elke uithaal naar het blok waaruit je voortkomt en waaraan je vastzit, bevrijd je jezelf wat verder.
Je verdraagt de pijn van het langzaam losbreken, het stukje bij beetje afpellen van wat je gevangen houdt. Pas als het weggehakt is, merk je dat je het helemaal niet nodig had.
En hen ook niet.
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden,hij tekent bij de tekst.
Wees welkom.
Glijd met je vingers langs de wand en voel het hart van de farao kloppen.
Ik heb hier gewoond. Dit is het land van mijn nederlagen en mijn onmenselijke verdriet. Alles wat ik ooit deed, ligt opgetekend: dromen, raadsels, de scherven van rots. Fragmenten van een leven dat langer duurt dan de ergste kwelling.
Je komt naar mij toe en je vraagt naar mijn verhaal. Alsof jij dat niet kent.
Maar ga je gang. Pel mij af, laag na laag. Schrijf mijn levens als de snippers die het zijn. Ik zal je niet tegenhouden. Maar schrik niet als je de echo van je eigen naam ziet verschijnen. Is dat niet waarom je kwam?
En wees voorzichtig naarmate je dieper reikt. Wat bloot komt te liggen, is niet gewend aan aanraking en kan het daglicht nauwelijks verdragen. Dit verhaal kan lelijk klauwen. En er zijn goden die voor minder iemand de ogen hebben uitgepikt.
Je vingers zijn niet meer zo zeker, nu.
Ja, ik zie ze ook. Uit het duister van de tijden doemen ze op, de fluisterende stemmen, een woud van schimmen met of zonder gezicht, mensenleven na mensenleven aaneengeregen als kralen, een eindeloze streng van verhalen echt beleefd dan wel fout herinnerd. Ze waren mij, ze waren jou, ze waren iedereen die ooit bestaan heeft.
Was jij het die het uitschreeuwde toen het dak van het huis instortte? Die je bajonet in mijn lichaam begroef en het tegen de wand van de loopgraaf drukte tot alle leven eruit geweken was? Was jij het die mij in het scriptorium toonde hoe ik de inkt moest mengen en de pen kon scherpen om mijn eerste stuntelige, schreeuwerige letters op het ruwe perkament te krassen? Die mij liefhad van op afstand, gescheiden door afkomst en kaste, een kloof te diep om ooit te overbruggen, maar die mij niettemin liefhad, zwijgend en tegen beter weten in?
Hoeveel kinderen hebben we gebaard, hoeveel ouders begraven?
Hoe luid heb ik jouw naam gezegd? Hoe vaak heb jij de mijne verscheurd, alleen maar om de jouwe bloot te leggen?
Glijd met je handen langs de wand en voel het hart van de farao kloppen.
Ik heb op jou gewacht.
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.
Wanneer onze lijnen kruisen, verandert een van ons beiden dan van koers?
Of blijven we gaan, rechttoe rechtaan naar de horizon, of naar iets wat die op zijn minst lijkt te beloven?
Het ontwaken is bruusk: wie verder gaat dan het vertrouwde, valt over de rand. Zekerheden lopen dood, elke kaart heeft randen.
Wie buiten beeld stapt, wacht de afgrond. Een raamwerk is immers bedoeld om binnen te houden wat het kent. De muren zijn solide, de steunberen torsen de geschiedenis van ons verhaal. Binnen het referentiekader ligt dat wat we kennen, en zo weten we ons veilig. Ontsnappen is verdwijnen uit het beeld.
Maar wie de uiterwaarden niet durft opzoeken, kan zich wel naar binnen wenden.
Zeg me op welke hoek we elkaar treffen, welk punt van het kruis het onze wordt. Ik kan je niet beloven dat ik van koers verander, maar dat ben jij, rechtlijnig als je bent, evenmin van plan.
Wel kunnen we een paar kringen draaien daar, op het snijvlak van wegen en werelden, en een extra laag leggen die alleen wij kennen: een weerspiegeling, een herinnering, een beeld dat bewaart, buiten de wetten van de zwaartekracht, wie wij daar heel even samen waren.
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.
‘Hoe was het in Zweden?’
De vraag is mij al meer dan eens gesteld sinds ik terug ben van de auteursresidentie in Björköby.
Behalve het feit dat je daar niet op kunt antwoorden zonder ofwel 1) in clichés te vervallen, dan wel 2) de sprookjeszeepbel te doorprikken – en geen van beide is wat je wil – is de vraag die mij zelf harder bezig houdt: en nu?
Kom je veranderd terug van twee weken verblijf in het buitenland?
In het dagelijks leven draait een mens zijn hand niet om voor twee weken. Want hoe lang duurt dat nu eigenlijk? De kleine moet naar de tandarts, er is een oudercontact, een vergadering, een boel gedoe op het werk, en goddank wordt het weekend, zodat we kunnen afspreken met vrienden of familie, een concert of een fietstocht kunnen meepikken of languit in de zetel mogen hangen nadat de boodschappen gedaan zijn. Maal twee.
Zó voorbij.
Maar het punt is: het draait er niet om hoe lang iets precies duurt. Het gaat om de intentie waarmee je vertrokken bent, de intensiteit van de ervaring ter plaatse, en de ruimte die je geeft aan alle indrukken om zich achteraf een weg te zoeken naar je binnenste. Als alchemische reacties gaan ze daar hun werk doen, en wat ze teweeg brengen, kan zo diep gaan dat het je ten gronde verandert. Hoe dan ook draag je ze voor de rest van je leven mee.
Het meer (c) KV
Wat ik probeer vast te houden en (op een onvermijdelijk andere manier) vorm wil geven in mijn leven hier, is de diepe rust die ik in Zweden ervaren heb. Die had natuurlijk voor een stuk te maken met het feit dat we ons even helemaal niets van het dagelijks leven hoefden aan te trekken. Koken deden Jurgen en ik allebei wel graag, en twee mini-wasjes op anderhalve week zijn geen klus. Zelfs de boodschappen werden voor ons gedaan. Als we de deur niet uit wilden, hoefde dat niet – tenzij voor een wandeling of een toertje fietsen, en ja, dat wilden we dus wel.
Die rust is diep gekropen. Als ik herlees wat ik daar geschreven heb, dan denk ik: dat is krachtige tekst. Maar nog krachtiger is mijn gevoel van de diepe vorm van Zijn, in creatie en samen-zijn, in laten stromen en leven van moment naar moment.
De mooiste boom – uitzicht (c) KV
En voor wie alleen de taal van materiële en fysieke verschijnselen verstaat… een mooie anekdote ter illustratie.
Al jaren heb ik in vlagen last van de spieren in mijn onderrug. Een cadeautje van de bekkeninstabiliteit rond de geboorte van mijn zoon, die als ze de kans krijgt vrolijk samenwerkt met opgehoopte spanningen die zich van mijn nek en schouders een weg naar beneden werken. De laatste maanden waren niet zo eenvoudig op dat vlak. Positieve adrenaline-rush en negatieve spanningen versterkten elkaar. Ik ben vertrokken naar Zweden met een constante, zeurende pijn in mijn onderrug, en met nachten die rond vijf uur ’s morgens gegarandeerd onderbroken werden omdat me omdraaien in bed niet lukte zonder scheuten, steken en andere pijnlijke alarmsignalen. Gebrek aan doorbloeding, zei de kinesiste en manueel therapeute, die liefdevol maar grondig die pijnlijke spierknopen te lijf ging. Warm houden was de boodschap (hallo, Zweeds kersenpittenkussen!) en veel bewegen.
Op de korte toertjes in de buitenlucht na (wandelingetje naar het meer, appels plukken in de tuin, vogels spotten op een veld), zat ik in Björköby hele dagen in kleermakerszit gebogen over mijn laptop. Niet meteen de droomremedie voor rugproblemen, toch? Maar de laatste dagen in Zweden sliep ik door zonder problemen. En toen ik terugkwam, stond de kinesiste versteld van hoe soepel en ontspannen al die spieren waren die nauwelijks twee weken eerder nog opgespannen stonden als pijnlijke staalkabels.
Geest en lichaam werken samen, we zouden idioten zijn om dat te ontkennen. Dus als ik luister naar mijn lijf, dan leer ik dat op een diepe manier verbonden zijn met iets waar ik van hou, en werken aan iets op een tempo dat rekening houdt met mijn innerlijke noden en natuurlijke ritmes niets minder is dan weldadig.
Het meer (c) KV
Zal de samenleving zich nu opeens gaan plooien naar wat ik wil? Natuurlijk niet. Net zo min als mijn gezin stopt mijn aandacht nodig te hebben, op alle handige (en vooral onhandige) momenten, of dat er plots geen brood op de plank zou moeten komen, of geen afspraken meer zouden zijn om na te komen.
Dat trek ik me niet aan. Want wat je gevonden en herkend hebt, dat kun je meedragen. Daar kun je, beetje bij beetje, in je dagelijks leven ruimte voor maken.
Ik breng een diepe resonantie mee uit Zweden. Een broer-en-zus-gevoel met iemand met wie ik mij op een heel bijzondere manier verbonden voel. Maar ook een andere, heel eigen resonantie. Ze voelt een beetje als de deining van golven op het meer, als de wolken op de grillige wind, als de dikke lagen mos tussen de stammen van de naaldbomen in de bossen. Ze fluistert over diep wortelen, langzaam zinken en precies daardoor allerlei waardevolle dingen bovenhalen, eerst nog woordeloos misschien, maar al snel niet meer.
De wereld verandert elke keer als wij hem toestaan ons te veranderen.
Ik ben maar wat graag gewillig deeg in die grote, knedende handen.
Geschreven en getekend op locatie, geïnspireerd door het landschap van de residentie in Björköby en het boek waar we momenteel aan werken
De kruinen langs de waterkant ruisen zoals ze wiegen. Met lange, lome uithalen zijn ze in gesprek met zichzelf en met elkaar. Als het bos zich iets wil herinneren, hoeft het alleen maar te wachten tot de wind van over het meer naar hem toe waait en zich mengt in het gesprek.
Hier is het makkelijk om je voor te stellen dat het meer op een goede dag vanzelf uit de diepte naar boven borrelde, dat de dieren kwamen aangelopen om toe te kijken hoe het zich vulde, dat de oevers vol bomen zich erom heen schaarden om dichter in de buurt te zijn van iets wat zichzelf zo moeiteloos diep kon maken.
Wij zitten zwijgend op de oever. We raken elkaar niet aan, we zeggen niets. Maar net als de golven en de boomkruinen zijn wij in gesprek. Klanken op papier, lijnen in de lucht, betekenissen die landen tussen de mossen op de bodem en daar wortel schieten.
Want onder de oppervlakte zijn alle dingen verbonden, en elke reis houdt de belofte in van thuiskomen.
ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.
Beheersvennootschap deAuteurs zette het duo Zweedse residenten tijdens het festival in de kijker door middel van een interview.
De eekhoorn die ons afleidde door in de boom naast ons te komen paraderen en zorgde voor een komisch intermezzo in het gesprek, heeft de montage niet gehaald.
Maar dat werd goedgemaakt door het exemplaar dat in Kopenhagen op een meter bij ons vandaan rustig aan een nootje ging zitten knabbelen…
