Het geschenk

Ik wil bloot zijn
en beginnen
(Paul Van Ostaijen)

Het begon met een liedje.

We treffen elkaar op het plein – er staat wind, het is helder
Ik kom van overal en jij, jij moet nergens zijn
Reizigers rennen op weg naar hun trein
zelfs de wolken hebben hemelse haast
Ik voel hoe de hoop schuilt onder mijn jas
de wereld is twee mensen klein

Soul studies #1 (c) Inaya photography // art by Anthony Gormley

Nee, het begon natuurlijk al veel vroeger, voor er sprake was van welk liedje dan ook. Het begon met een vonk, een moment van vertrouwen, ogen dicht en springen, het onbekende tegemoet. Zo doet het leven dat soms: we krijgen maar heel even de tijd om te aarzelen. En als we niet springen op het moment dat de uitnodiging komt, is het moment onherroepelijk voorbij.

Soms heeft het te maken met professionele keuzes, soms met familiale beslissingen of heel persoonlijke intuïties. Het maakt niet uit: we horen de roep en we besluiten hem te volgen, of niet.

Ik sprong, die keer.
Ik besloot om te vertrouwen, ook al begreep ik niet waar dat vertrouwen vandaan kwam. Maar zoals altijd wanneer de ziel het voor het zeggen heeft, weet die het echt wel beter dan wij.

Mijn handen zochten een melodie
jouw stem was al jarenlang stil
Nu is er dat deuntje dat drijft op de wind…

Een van de grootste geschenken die we iemand anders kunnen geven, is de gave van ruimte: een plek om datgene wat de nood heeft om gehoord te worden te mogen uiten, een veilige plaats om dat wat diep persoonlijk is, doorvoeld en heel erg kwetsbaar, naar buiten te mogen brengen.

Want hoe sterk we ook geworden zijn, ieder van ons blijft kwetsbaar. We dragen wonden mee, diepe oude pijnen die we soms hebben leren bedekken of maskeren, maar die op gekke momenten de kop opsteken en denken dat ze ons, door ons leven te dirigeren, beschermen tegen erger.

Op een bepaald moment moet je ze durven uitspreken. Durven zeggen: dit is wat mij zeer doet, dit is waar ik moeite mee heb. Niet om de ander daarvan de schuld te geven, niet opdat die plotseling allerlei dingen zou gaan doen om jou daarvan te bevrijden – dat kan ook helemaal niet, het is en blijft jouw pijn, jouw wonde. De ander is dan misschien je spiegel, hij is jou nooit iets verplicht.

Maar zo naakt durven zijn, is een geschenk.

(c) Inaya photography // art by Anthony Gormley

Jezelf durven tonen, gezien worden, tot op de bodem van je kwetsbaarheid, dat is voorbij de angst gaan dat je zult worden afgewezen, voorbij de overtuiging dat je sterk moet zijn om geliefd te zijn.

Een ander de ruimte geven om zó kwetsbaar te zijn, is toegelaten worden tot iemands diepste intimiteit, weten en ervaren dat je hun vertrouwen waard bent. Want op dat moment zijn ze een weekdiertje in je handen – zonder schelp.

Waar je je ook bevindt in dit verhaal, koester die kwetsbaarheid.
Ze is zelden pijnloos, maar ze is het mooiste wat er is.

Ik haal mijn angst van onder mijn jas
Jij zegt: wees gewoon wie je bent
Want wie zich niet blootgeeft, die wordt niet herkend.

Soul studies #3 (c) Inaya photograhy // art by Anthony Gormley

Kaders

(c) Inaya photography

Hoe we onszelf soms vastrijden in hokjes van eigen makelij.
Hoe we ons blindstaren op pijn, op het verhaal,
op alles waaraan we ons zo hardnekkig vastklampen
in een poging onszelf te voorzien van houvast.

Ik geloof niet dat het kan, leven zonder kaders.
Ze hoeven gewoon niet altijd getooid met stekels
of glasscherven, de vertrouwde middelen waarmee
we onszelf telkens weer overtuigen dat leven pijn doet.

We mogen de omkadering dankbaar zijn – hoe zouden we
anders onze blik kunnen richten? Maar laten we vanaf nu
dan toeschouwers worden, liefdevol en open, van alles wat
aan onze lens voorbij komt en vervolgens ook weer wegwaait.

(c) Inaya photography

ZAAILING #69 – Uitgestrooid

(c) Jurgen Walschot

Hier sta je dan.
Ik zal je niet zeggen dat het geen pijn doet. En ik zal, hoe graag ik dat ook zou willen, je niet toewensen dat het snel overgaat. Leren leven met verdriet vraagt tijd.

Tijd – was er niet ergens een sprookje dat vertelde over wonden die geheeld worden, of op zijn minst verzacht?
Dichter bij de waarheid is dat we de tijd scheppen met beide handen tegelijk, ongeveer zoals je zand schept om een kuil te graven, waarin je vervolgens oude dromen bergt.
Je kunt ze ook uitstrooien, als dat je een goed idee lijkt, over water liefst. Dat weet waar het heen moet vloeien.

Wat ook mooi zou zijn, is dat het zand daar zachtjes bezinkt. En dat het water stilaan helderder wordt, terwijl het stroomt zoals het altijd doet, in lange, brede banen, naar zee.

---

ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.

ZAAILING #68 – Praten in sporen

(c) Jurgen Walschot

Een Zaailing met wat uitleg erbij – omdat het zo’n leuk concept is!
En het hoeft niet altijd de schrijver te zijn die de dingen uitlegt… Zo schrijft Jurgen het op zijn blog:

“Al jaren is oktober gelinkt aan tekenen. Acties zoals #inktober trokken wel mijn aandacht maar stootten me ergens ook af. Dit jaar voegde Kunstwerkt er nog een online tekenchallenge aan toe: A Paper / A Day en daagde iedereen uit om een maand lang te tekenen. ‘Af en toe of elke dag’.
Als tekenleraar op Sint-Lukas vraag ik de leerlingen om dit een schooljaar lang te doen. Elke dag een schets, krabbel, tekening, studie… betere training om te leren tekenen bestaat er volgens mij niet. Dit jaar nodigde ik hen ook uit om deel te nemen aan #apaperaday19 en hun werk te delen. En met mijn voorbeeldfunctie in het achterhoofd flapte ik eruit dat ik ook zou meedoen. (Er verder geen rekening mee gehouden dat ik een drukke maand tegemoet ging, met twee boekvoorstellingen, workshops, lezingen, verjaren…) Ik riep op om uit onze comfortzone te komen en een maand lang eens iets anders uit te proberen en dit te delen met ‘de wereld’. Als onderwerp koos ik de planten waarmee ik me thuis omring: A PLANT / A DAY. Ondertussen zitten we al aan dag 13 en mits wat stunt- en vliegwerk ben ik erin geslaagd om elke dag een pagina te posten via mijn Instagrampagina.”

• 

• 

• 

Als Jurgen origineel en uitdagend materiaal produceert, over een thema dat mij heel dierbaar is nog wel, dan gaat mijn pen natuurlijk jeuken. Dus…

“Vanaf dag 1 van de tekenchallenge volgde Kirstin de tekeningen en liet haar schrijfpen op de tekeningen los. Uit al deze fragmenten heeft ze de 68e zaailingtekst gedistilleerd.”

Ik ben van plan om het vol te houden tot en met de laatste dag. Het is fijn schrijven in brokjes, fragmenten en motieven. Het is een leuke uitdaging thema’s en beelden te laten terugkeren op andere manieren, net zoals Jurgen dat in zijn beelden doet.

• 

• 

• 

• 

• 

En (niet zo) stiekem hoop ik dat we met die hele reeks nog iets leuks kunnen doen eens ze af is. De titel van de cyclus ligt nu al vast, en het is ook de titel van de Zaailing deze week: Praten in sporen. Dat is behalve een leuke woordspeling op Jurgens collagetechniek én de voortplantingswijze van varens, zwammen en schimmels ook een verwijzing naar een passage uit het magistrale Benedenwereld van Robert MacFarlane, over het belang om de natuur en onze plaats daarin met heel andere ogen te gaan zien én beschrijven…

Praten in sporen

toon me je snippers
laat mij je breuklijnen lezen
en de gekartelde randen van je angsten

we snijden vensters uit
op verleden en verlangen
blikken terug naar iets beters
dan de beduimelde bladzijde
van het hier en nu

maar hier en nu is wat we zijn
een veeg, een droom, een vergif

de nacht brengt dromen in vergeten talen
kringen die zich teder herhalen
als een voornemen of een val

op arme grond beperkt
de schade zichzelf

wat kunnen wij anders dan praten
in sporen, een stuntelige afdruk laten
van koffievlek of ongeluk, de echo
van een beeld dat ons achtervolgt

ik laat jou langzaam wortelen
dag na dag de bodem aftasten
met aarzelende aanzetten
doen alsof je alleen uit blad bestaat

---

ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.

De diepere stroming

• 

• 

Er was een tijd, in mijn tienerjaren en late puberteit, dat ik woorden vond tekortschieten om de omvang te vatten van wat ik voelde. Binnen in mij waren er oceanen van stroming die ontsnapten aan elke vorm van beschrijving. Ze waren niet noodzakelijk amoureus getint of zelfs maar stormachtig, ze waren voornamelijk diep. En hoezeer ik ook genoot van schrijven, woorden bleken onmachtig ze te capteren.
In die dagen keerde ik me naar de piano om een stem (of eerder: een klank) te geven aan al wat zich wel liet voelen maar niet liet uitspreken.

Ik heb de muziek nooit vaarwel gezegd, hoewel ik ideeën over een professionele muzikale carrière lang geleden al opborg. Woorden, verhalen, taal, ze zijn mijn roeping en mijn diepste liefde. En intussen ben ik een schrijver en redacteur die weet waar ze staat.

Maar de liefde voor diep waargenomen maar onbenoembare dingen heeft mij ook nooit verlaten. Vandaar mijn fascinatie voor beelden. Van de natuur, meer dan van wat ook.
Mijn relatie tot taal heeft zich in de loop van de jaren versterkt en verfijnd, zowel professioneel als persoonlijk. Maar een gevoel van spreidstand houdt daarmee gelijke tred. Ik begeef mij tegelijk steeds dieper in dat domein dat geen woorden nodig heeft en zelfs geen taal tolereert.

• 

• 

Wat mijn aandacht trekt, zijn wortels, verbindingen, stengels, takken, bladeren, stromen, stroming. Sterrenstelsels, deel van deze wereld of niet, die zich uitrekken en weer inkrimpen, telkens opnieuw. De gelijkenissen tussen alle levende vormen. De stroom die door alles, dood of levend, heen spoelt. De ademhaling van het universum.

Ik snap dat dat voor veel mensen erg ver afstaat van hun dagelijkse bezigheden, die kleine maar zo belangrijke vreugdes en verdrietjes van hun leven. En ik bedoel dat niet kleinerend. We bewonen allemaal een verhaal dat met ons resoneert, en zoals in elk gezond ecosysteem is er ruimte voor allen. Mijn persoonlijke perspectief blijkt gewoon nogal sjamanistisch te zijn, dat is alles. Ik voel mij het meest thuis aan de rand van de menselijke samenleving. Mijn loyaliteit ligt, vrees ik, niet bij de mens.

Het verhaal dat ik bewoon heeft meer te maken met atomen en sterrenstelsels dan met samenlevingen. Ik ben geen kluizenaar en koester een aantal mensen in mijn directe omgeving, maar een ander stuk van mij aanvaardt dat ieder van ons weinig meer is dan sterrenstof in een tijdelijke verschijning, op weg van de ene vorm van fysieke manifestatie naar een volgende. Het enige wat we zeker kunnen weten, is dat alles in de kosmos constant verandert maar dat niks ooit verloren gaat.

Zoiets is dus navigeren in een ingewikkelde matrix van materie en energie waarin de contouren van het menselijk leven weinig meer zijn dan een laagje vernis. Die contouren zijn wel handig om te functioneren binnen de wetten van maatschappij en zwaartekracht, maar vanuit het groter perspectief bekeken zijn ze op geen enkele manier essentieel.

• 

• 

De reis die ik onderneem, is verre van voltooid. Ik hoop dat de woorden mijn bondgenoten zullen blijven op dit pad dat ik aanvoel als het mijne. Om nu en dan iets over mijn avonturen en inzichten te kunnen vertellen, als dat wenselijk is. Maar ik zal ze niet forceren. Ik hoop dat ook beelden en wie weet zelfs muziek eveneens mijn bondgenoten zullen blijven, om een gezicht of een stem te geven aan datgene wat ik niet langer kan beschrijven.

En als er uiteindelijk toch alleen maar stilte wil overblijven, de centrale as van een leven dat resoneert met schoonheid en verbondenheid, wie ben ik dan om te klagen?

De diepere stromingen hebben immers hun eigen manieren om verhalen te weven.

(c) Inaya photography, alle foto’s genomen in Plantentuin Meise en op de tentoonstelling met werk van Antony Gormley in de Royal Academy of Arts, Londen

ZAAILING #66 – De magiër // ZAAILING #67 – De belofte van licht

Twee keer Londen // twee keer kunst // twee meditaties over ruimte en tijd

(c) Jurgen Walschot

---

---

Zaailing #66 – De magiër

(c) Jurgen Walschot

Ze noemen het de grote verdwijntruc, maar hij weet wel beter.

Het is geen kunst om één te worden met de stad, op te gaan in het decor van voort deinende massa’s, statige straten, roerloze monumenten. Al wat je nodig hebt, is een matig talent in camouflage en het verlangen jezelf te verliezen. Voor je het weet, merkt niemand je meer op.

Wie zelf niet gezien wordt, observeert beter.

De sluiers van de tijd zijn dun. Hij kijkt toe hoe ze langslopen, een voor een, op weg naar iets waarvan ze denken dat het ertoe doet. Glaswand of tralies, tussenstation of eindbestemming, ze wanen zich altijd wel ergens thuis.

Hij gaat nergens heen. Dit is zijn territorium, de uitsnede die hij zichzelf heeft bemeten. Boten zullen langsdrijven, de somberste wolken zullen de wedstrijd met de torens over wie het hoogste kan reiken onveranderd winnen. Om hem heen verandert de wereld, maar hij blijft dezelfde.

Magiërs hebben flair, dat weten we al lang. Heksen werden verbrand voor minder, maar dat waren dan ook vrouwen.

De avond valt. Goedkeurend kijkt hij toe hoe de stad zichzelf optrekt, steen voor steen, tot het bolwerk dat hij is.

---

Zaailing #67 – De belofte van licht

• 

• 

ooit was ik er bang van
maar intussen heb ik geleerd
duister heeft altijd een deur

misschien niet meer
dan een glinstering, een belofte
van vergulde dromen buiten elk bereik

maar beweging lijkt de regel
zelfs de moederschoot perst
en spuwt haar kinderen uit

we haasten ons naar de uitgang
volgens sommigen is dat
waar het leven begint

ik wuif de dierbare schimmen na
laat mij het duister maar
en de belofte van licht

• 

• 

alle beelden (c) Jurgen Walschot

---

ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.

Barreras: een bijzonder boek

(c) Pantingo

Ik ben blij en vereerd dat ik een tijdje geleden de kans kreeg om een bijdrage te leveren aan Barreras, een uitgave van Pantingo. Pantingo is een jonge uitgeverij van zines en kunstzinnige projecten. Hart en ziel achter dat alles is kunstenares Tessa De Ceuninck.

Haar boek Barreras benadert het verhaal van de bootvluchtelingen door te spelen met ogenschijnlijk tegenstrijdige beelden in dialoog met elkaar.

Ik schreef er de volgende tekst voor, die opgenomen werd in het hart van het boek:

---

Tell me

Tell me of the hardships we encountered.
Remind me of the victories
we fought for, the defeats we endured.
Help me recall our high hopes
as we set forth, and how we negotiated
the distances against all odds and opposition.
Remind me of how we held on to our stubborn hopes
to reach the other side with our heads held high.

Reassure me that all we did
was somehow worthwhile.
Help me remember their faces,
pleading, cheering, counting on us to go
where they could not, so we could live
their ambitions, fulfill their dreams.

Tell me the story one more time,
of the heroes who fought and conquered,
so that all who followed in their footsteps
would know a better fate.

For stories are all we know.
And stories are all we have to hold on to.

So speak to me. Whisper, if you need to.
Then I can try to tell the story again,
and we can all try to believe it.

(c) Pantingo

Interesse in meer werk van Tessa De Ceuninck? Neem zeker een kijkje op www.pantingo.com.
Pantingo zal aanwezig zijn op de Ghent Art Book Fair (11-12 mei).

ZAAILING #54 – Licht genoeg

(c) Jurgen Walschot

Ze zeggen dat vogels holle botten hebben
zodat ze licht genoeg zijn om te vliegen

Ik geloof dat het komt omdat wat hol is
zich vanzelf leent tot loslaten

Wat is dat anders dan de wereld uitwuiven
zonder omkijken wegvliegen en verdwijnen

Ik bewoon de plek waar ik groeide steeds minder
Gestaag gaapt ze groter, de holte in mij

De wind mag komen, nog even
en mijn botten zijn licht genoeg

om mij te dragen

---

ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.

ZAAILING #53 – Huidhonger

(c) Jurgen Walschot

Het vraagt geen meesterschap om aan te raken, alleen handen
met open palmen, vingers die geen vragen stellen. En huid, aanwezig,
onbedekt.

Honger hebben we. Naar de ander.
Naar onszelf, daar tegenaan.

Wie kwamen en weer gingen, dragen we mee.
Met gesloten ogen staan we de spiegel toe om bij ons in te breken.
We scheppen onszelf naar de blik van wie ons liefheeft
en willen daarop ook gaan lijken.

Verlangens zijn altijd nietig in de knop. Verwaarloos ze
en de meeste verwelken vanzelf.
Maar sommige, gedijend op schraalheid, zullen woekeren
met bladeren in monsterachtige proporties en wortels
die ontsnappen aan de pot.

Honger is een vreemde metgezel, een vleesetende bloem
die ons bezit. Ze slaat ons overboord, ook bij kalme zee. Zo zullen we
op een dag misschien de kust bereiken en aan land gaan,
zoals liefde zich laat aanspoelen – schelploos.

---

Hommage aan Paul Verhaeghe, Ilja Leonard Pfeijffer en Hans Faverey

Sommige Zaalingen ontstaan uit een interessant samenstromen van ideeën, dat een heel klein beetje meer uitleg vereist. Een visueel detail overgenomen uit een hommageprent over een Brusselse meester, een treffende schets die meteen het woord ‘huidhonger’ opriep, en de beslissing om de tekst óók een soort hommage te maken: aan een academicus en twee dichters voor wie ik grote bewondering heb. Wie vertrouwd is met hun werk, zal een en ander herkennen.

---

ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.

ZAAILING #52 – Onderduiken

(c) Jurgen Walschot

Jij kent de kunst van het onderduiken: verdwijnen voor de vijandige wereld
in een onderdompeling. Je neemt een duik in de buik van andermans beeld.

Kijken is peilen. Voelen is vinden. Je licht de lijnen uit hun kader en houdt je schuil
in de contouren. Je zuigt je vol aan het late middaglicht als was het nectar.

Je zult wachten tot het allerlaatst om weer naar boven te komen, want daar vrees je
het leven (bol van verwachting) dat het niet nalaat jou te kneden naar zijn nood.

Wie ooit van dit verdrinken heeft geproefd, weet dat hoe dieper je durft opgaan
in de schaduwen, hoe voller de dagen gegoten kunnen, en hoe tijdlozer jij wordt.

---

ZAAILINGEN is een project van schrijfster Kirstin Vanlierde en tekenaar Jurgen Walschot. Zaailingen zijn creatieve scheuten. Zij schrijft bij de beelden, hij tekent bij de tekst.